Tran Tony – 2025-10-15 08:36:57
Dưới góc nhìn liêm chính học thuật, vụ việc “Robot Trung Quốc gắn logo ĐH Bách khoa Hà Nội” tại triển lãm A80 không chỉ là câu chuyện truyền thông, mà là bài học điển hình về chuẩn mực công bố, minh bạch nguồn gốc và đạo đức trong khoa học – công nghệ.
Bài viết mà tôi viết xin phân tích sự việc dưới góc độ LCHT
## 1. KHÁI QUÁT CHUNG
Tại Triển lãm “80 năm Hành trình Độc lập – Tự do – Hạnh phúc” vừa qua, robot hai chân có xuất xứ cơ khí từ LimX Dynamics (Trung Quốc) được trưng bày trong khu gian hàng của Bộ GD&ĐT, gắn logo Đại học Bách khoa Hà Nội (HUST) đã dấy lên lo ngại từ tính liêm chính của trường ĐH nổi tiếng này (?)
Logo LimX bị che phủ hoàn toàn bằng logo HUST, khiến công chúng hiểu rằng đây là robot “made by Bách khoa”.
Sau khi dư luận phản ánh, nhà trường giải thích rằng:
* Phần cơ khí được nhập khẩu hợp pháp và có giấy ủy quyền sử dụng cho mục đích đào tạo, nghiên cứu, triển lãm;
* Nhóm nghiên cứu của HUST phát triển các thuật toán điều khiển, giúp robot cải thiện độ ổn định, leo cầu thang cong, thích ứng địa hình – tức là *phát triển phần “trí tuệ” trên nền phần cứng nhập khẩu*.
Dù vậy, việc dán đè logo đã dẫn đến hiểu nhầm về quyền sở hữu trí tuệ và xuất xứ sản phẩm, khiến câu chuyện vượt khỏi phạm vi kỹ thuật để trở thành vấn đề về liêm chính trong học thuật và đạo đức nghiên cứu.
## 2. PHÂN TÍCH VẤN ĐỀ
2.1. Nguyên tắc minh bạch và ghi công đúng mức
Trong nghiên cứu khoa học, nguyên tắc số một là minh bạch nguồn gốc và ghi nhận công lao (proper attribution).
Nếu phần cứng đến từ LimX Dynamics, việc giữ nguyên hoặc ghi chú rõ “Based on LimX TRON-1 platform” là yêu cầu tối thiểu để tránh nhầm lẫn.
Tương tự như trong bài báo khoa học, trích dẫn nguồn gốc thiết bị hay công cụ dữ liệu là hành động bắt buộc, không phải tùy chọn.
2.2. Nguyên tắc tách bạch giữa “nghiên cứu phát triển” và “sản phẩm sở hữu”
Một sản phẩm hợp tác quốc tế có thể gồm phần:
* Hardware by A (LimX Dynamics)
* Software & AI algorithm by B (HUST)
Khi trình diễn, cần trình bày song hành – “Co-developed with LimX Dynamics” – chứ không che phần của đối tác.
Hành động dán đè logo, dù có thể nhằm mục đích “đồng bộ nhận diện thương hiệu” trong triển lãm, vẫn vi phạm chuẩn trình bày khoa học, tương tự như gỡ tên đồng tác giả trên bài báo.
2.3. Trách nhiệm công bố và quản trị học thuật
Liêm chính học thuật không chỉ là hành vi cá nhân mà còn là trách nhiệm tổ chức.
Khi trưng bày tại gian hàng của Bộ GD&ĐT, mọi vật phẩm gắn logo đại học đều đại diện cho uy tín quốc gia và giới khoa học Việt Nam.
Do đó, quy trình kiểm duyệt – từ đăng ký vật phẩm, dán nhãn, đến thuyết minh – cần qua hội đồng thẩm định liêm chính học thuật (Academic Integrity Board) để tránh xảy ra các sai lệch truyền thông.
## 3. Liên hệ quốc tế và đạo đức công nghệ
Các trường đại học lớn như MIT, ETH Zurich, Tokyo Tech hay Tsinghua đều có quy tắc “dual-credit display”:
*Nếu robot, phần mềm, hay cảm biến sử dụng nền tảng thương mại, luôn phải ghi: “Developed based on the platform of [company name] under academic license.”*
Tương tự, trong các dự án Open Source / Open Hardware, quy tắc *“fork and credit”* bắt buộc ghi rõ nguồn gốc forked-from, không được thay logo trừ khi có thỏa thuận bằng văn bản.
Vì vậy, việc che logo LimX Dynamics – dù có lý do nội bộ – vẫn vi phạm chuẩn đạo đức khoa học quốc tế về *acknowledgment transparency*.
## 4. Khuyến nghị xây dựng văn hóa liêm chính học thuật
1. Thiết lập Bộ quy tắc Liêm chính nghiên cứu (Research Integrity Code) riêng cho lĩnh vực công nghệ, trong đó:
* Quy định rõ khi nào được phép gắn logo tổ chức lên sản phẩm hợp tác;
* Bắt buộc chú thích nguồn gốc công nghệ, phần mềm, hoặc linh kiện chính.
2. Thành lập Ủy ban Liêm chính và Đạo đức Khoa học (REI Board) ở mỗi viện/trường, có quyền thẩm định và xử lý vi phạm liên quan đến công bố, trưng bày, hoặc quảng bá học thuật.
3. Đưa “minh bạch học thuật” vào chương trình đào tạo sau đại học, giúp sinh viên và giảng viên hiểu rằng:
> *“Liêm chính học thuật không chỉ là không đạo văn, mà còn là trung thực trong công bố, ghi công và truyền thông khoa học.”*
Xây dựng quy trình hợp tác minh bạch với doanh nghiệp, yêu cầu công khai nguồn linh kiện, phần mềm, và bản quyền trong mọi ấn phẩm hay triển lãm.
## 5. Kết luận
Vụ việc “Robot Trung Quốc gắn logo ĐH Bách khoa Hà Nội” không nên chỉ được nhìn như một sự cố truyền thông, mà như một cảnh báo về chuẩn mực liêm chính học thuật trong kỷ nguyên AI – công nghệ hợp tác toàn cầu.
Trong thời đại mà ranh giới giữa *sở hữu, hợp tác và kế thừa* ngày càng mờ, liêm chính học thuật chính là tấm khiên bảo vệ niềm tin xã hội vào khoa học.
Không có liêm chính, mọi thành tựu công nghệ – dù hào nhoáng đến đâu – cũng chỉ là lớp vỏ dễ vỡ trước công chúng và lịch sử.
Tài liệu tham khảo:
[1]. [[https://giaoduc.net.vn/doc-gia-phan-anh-robot-nhap-ve-dh-bach-khoa-ha-noi-dan-logo-chong-len-logo-nha-san-xuat-post254930.gd](https://giaoduc.net.vn/doc-gia-phan-anh-robot-nhap-ve-dh-bach-khoa-ha-noi-dan-logo-chong-len-logo-nha-san-xuat-post254930.gd)](https://giaoduc.net.vn/doc-gia-phan-anh-robot-nhap-ve-dh-bach-khoa-ha-noi-dan-logo-chong-len-logo-nha-san-xuat-post254930.gd)
[2]. [[https://thanhnien.vn/robot-trung-quoc-gan-logo-dh-bach-khoa-ha-noi-nha-truong-noi-gi-185251014183134559.htm](https://thanhnien.vn/robot-trung-quoc-gan-logo-dh-bach-khoa-ha-noi-nha-truong-noi-gi-185251014183134559.htm)](https://thanhnien.vn/robot-trung-quoc-gan-logo-dh-bach-khoa-ha-noi-nha-truong-noi-gi-185251014183134559.htm)
[3]. Nguồn ảnh: Báo Thanh Niên
Statistics:
Likes: 735, Shares: 63, Comments: 130
Like Reactions: 653, Haha Reactions: 12, Wow Reactions: 3, Love Reactions: 62, Sad Reactions: 2, Angry Reactions: 1
.png)