Alméry Jacqueline – 2025-10-02 23:02:27
**Làm sao chống lại nạn bắt nạt trong phản biện khoa học?**
Nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt là phụ nữ, người da màu, đã phải đối mặt với những lời nhận xét phản biện khoa học mang tính xúc phạm và bắt nạt. Những bình luận này không chỉ gây tổn thương tinh thần mà còn ảnh hưởng đến sự tự tin, năng suất nghiên cứu và cơ hội thăng tiến nghề nghiệp.
Một khảo sát năm 2019 cho thấy 58% nhà khoa học từng nhận được phản hồi thiếu chuyên nghiệp. Những lời lẽ này có thể là công kích cá nhân, châm biếm giới tính, sắc tộc, khả năng tiếng Anh hay thậm chí gợi ý nhà khoa học nên rời bỏ nghề. Có thể có nhiều nguyên nhân cho những hành động này: mong muốn ngăn chặn nghiên cứu kém chất lượng, sự cạnh tranh không lành mạnh, khác biệt văn hóa trong cách phê bình hoặc đơn giản là thiếu kỹ năng và thời gian để đưa ra góp ý mang tính xây dựng.
Để đối phó, nhiều nhà khoa học lựa chọn tạp chí có cơ chế phản biện công bằng hơn như double-anonymous, open review hay co-review. Họ cũng được khuyến khích tập trung vào nội dung khoa học, bỏ qua bình luận cá nhân, đồng thời liên hệ với biên tập viên để yêu cầu loại bỏ những nhận xét mang tính xúc phạm. Trong một số trường hợp, các tác giả có thể khiếu nại quyết định nếu cảm thấy việc phản biện thiếu công bằng. Sự hỗ trợ từ đồng nghiệp, cố vấn và dịch vụ tâm lý cũng rất quan trọng để vượt qua tác động tiêu cực.
Ở cấp độ tổ chức, nhiều hội nghề nghiệp và nhà xuất bản đã triển khai biện pháp nhằm nâng cao chất lượng phản biện và buộc người phản biện phải chịu trách nhiệm. Một số nơi đánh giá chất lượng từng bản phản biện, áp dụng chính sách đồng phản biện, hoặc đưa ra chế tài với những người vi phạm quy tắc đạo đức. Những thay đổi này, dù mới ở mức ban đầu, đã góp phần hạn chế tình trạng phản biện bắt nạt và khuyến khích sự chuyên nghiệp hơn trong khoa học.
Cải thiện văn hóa phản biện khoa học đòi hỏi cả nỗ lực cá nhân lẫn hành động ở cấp độ tổ chức. Chỉ khi người trong cuộc dám lên tiếng và các tạp chí có cơ chế xử lý minh bạch, quá trình phản biện mới thực sự trở thành công cụ xây dựng thay vì trở thành rào cản hay nguồn tổn thương cho các nhà nghiên cứu.
Statistics:
Likes: 317, Shares: 63, Comments: 5
Like Reactions: 256, Haha Reactions: 2, Wow Reactions: 2, Love Reactions: 51, Sad Reactions: 1, Angry Reactions: 0
.png)