Alméry Jacqueline – 2025-08-05 22:59:51
**Gian lận khoa học đã trở thành một “ngành công nghiệp”**
Nghiên cứu mới công bố trên *Proceedings of the National Academy of Sciences* cho thấy **gian lận khoa học hiện nay không còn là hiện tượng đơn lẻ mà đã trở thành một ngành công nghiệp có tổ chức**, hoạt động với sự phối hợp của các lò bán bài (paper mills), tác giả, biên tập viên, nhà môi giới và thậm chí cả nhà xuất bản. Phân tích hàng ngàn bài báo khoa học và dữ liệu liên quan, nhóm nghiên cứu phát hiện các mạng lưới tinh vi đang len lỏi vào hệ thống xuất bản để đăng các bài báo giả mạo trên các tạp chí khoa học chính thống.
Nhóm nghiên cứu tập trung vào tạp chí PLOS ONE vì dữ liệu công khai của nó cho phép phân tích quy mô lớn. Các tác giả phát hiện 33 biên tập viên xử lý hàng loạt bài báo sau đó bị gỡ bỏ hoặc bị đặt nghi vấn với tần suất bất thường. Một số trường hợp cho thấy biên tập viên và tác giả là đồng nghiệp hoặc thậm chí duyệt bài cho nhau, đặt ra nghi vấn về sự thông đồng, hối lộ. Hành vi tương tự cũng được phát hiện tại nhiều tạp chí của nhà xuất bản Hindawi, bộ phận đã bị công ty mẹ là Wiley đóng cửa vì gian lận hàng loạt.
Bên cạnh sự thông đồng trong nội bộ các tạp chí, nghiên cứu còn hé lộ vai trò của các tổ chức trung gian. Một ví dụ là ARDA, tổ chức có trụ sở tại Ấn Độ, công khai cung cấp dịch vụ viết bài và xuất bản với cam kết đăng trên các tạp chí có chỉ số ảnh hưởng cao. Dù ARDA không trực tiếp viết bài, họ đóng vai trò cò mồi, kết nối giữa lò bán bài và các tạp chí bị thâm nhập. Trang web của tổ chức này thay đổi theo thời gian để né tránh việc bị phát hiện.
Một điểm nổi bật khác trong nghiên cứu là phương pháp truy vết các bài giả mạo thông qua hình ảnh bị sao chép. Nhóm nghiên cứu xác định hơn 2.000 bài báo bị đặt nghi vấn trên PubPeer có hình ảnh trùng lặp và tìm ra các cụm bài đăng cùng thời điểm trên các tạp chí cụ thể – dấu hiệu cho thấy có sự phối hợp xuất bản hàng loạt. Một số cụm bài này có thể do cùng một lò bán bài sản xuất, số khác có thể do các nhà môi giới phân phối tới nhiều nơi.
Tốc độ phát triển của gian lận khoa học rất đáng báo động. **Số bài nghi ngờ có nguồn gốc từ lò bán bài tăng gấp đôi mỗi 1,5 năm, nhanh gấp 10 lần tốc độ tăng trưởng số công bố khoa học.** Trong khi đó, số lượng bài bị gỡ hoặc bị phát hiện dấu hiệu đáng ngờ lại tăng chậm hơn, cho thấy khả năng phát hiện và xử lý vẫn chưa theo kịp thực tế. Đặc biệt trong lĩnh vực y học, các bài báo giả mạo có thể lọt vào các phân tích tổng hợp (meta analysis), làm sai lệch hiểu biết về hiệu quả điều trị và gây nguy hiểm đến sức khỏe cộng đồng.
**Các chuyên gia nhận định rằng nguồn gốc sâu xa của vấn đề là những áp lực từ hệ thống đánh giá khoa học hiện tại, vốn dựa vào số lượng bài công bố.** Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các nhà nghiên cứu trẻ hay sinh viên y khoa, khiến họ dễ bị dụ dỗ tham gia các dịch vụ gian lận. Trong bối cảnh đó, nếu các nhà xuất bản, tổ chức tài trợ, và hệ thống tuyển dụng không có biện pháp xử lý mạnh tay, vấn nạn này sẽ tiếp tục lan rộng. Một chuyên gia cảnh báo: “*Chúng ta đang tụt lại quá xa trong việc nhận diện và đối phó với mức độ nghiêm trọng của vấn đề*.”
Shared link: https://www.science.org/content/article/scientific-fraud-has-become-industry-alarming-analysis-finds
Statistics:
Likes: 71, Shares: 11, Comments: 3
Like Reactions: 53, Haha Reactions: 1, Wow Reactions: 2, Love Reactions: 1, Sad Reactions: 14, Angry Reactions: 0
.png)