Alméry Jacqueline – 2025-07-21 12:19:07
**Chất lượng bài báo khoa học bị nghi ngờ khi giới học thuật “quá tải” với hàng triệu bài được công bố**
Một bài báo khoa học đăng trên tạp chí *Frontiers in Cell and Developmental Biology* bất ngờ gây chú ý vì hình minh họa AI vẽ chuột với bộ phận sinh dục khổng lồ và từ ngữ vô nghĩa. Bài báo bị gỡ bỏ sau 3 ngày sau khi gây bão trên mạng xã hội, phơi bày các lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống xuất bản khoa học.
Sự cố này chỉ là phần nổi của vấn đề lớn hơn: hệ thống xuất bản khoa học đang bị quá tải bởi số lượng bài báo tăng vọt, nhưng nhiều bài kém chất lượng. Theo dữ liệu của Clarivate, số bài nghiên cứu được lập chỉ mục hàng năm tăng 48% từ 2015 đến 2024, lên đến 2,53 triệu bài. Tổng số bài viết khoa học các loại đạt 3,26 triệu bài/năm.
Áp lực “*publish or perish*” trong học thuật khiến nhiều nhà khoa học chạy theo số lượng thay vì coi trọng chất lượng, dẫn đến tình trạng sùng bái chỉ số, làm nghiên cứu dễ dãi hoặc chia nhỏ kết quả để đăng nhiều bài. Nhiều người bị thúc ép đăng bài do yêu cầu từ cơ quan hoặc nơi tài trợ, dù nội dung không có gì mới mẻ.
Các mô hình xuất bản hiện nay cũng gây tranh cãi. Dưới mô hình Open Access, tác giả phải trả phí (có thể lên đến 10.000 Bảng Anh) để bài báo được công bố miễn phí cho người đọc. Điều này tạo động lực tài chính để nhà xuất bản nhận nhiều bài hơn, mở thêm tạp chí mới, hoặc tổ chức hàng nghìn số đặc biệt (special issues) như trường hợp của MDPI. Nhà xuất bản này bị nhiều tổ chức tài trợ từ chối chi trả phí công bố do lo ngại về chất lượng.
Hệ quả là sự gia tăng các bài báo vô bổ, sự bùng phát của các tạp chí “ăn tiền”, bài báo do AI tạo hoặc từ “lò bán bài” (paper mills). Nhà xuất bản Taylor & Francis đã phải dừng nhận bản thảo cho một tạp chí do nghi ngờ hơn 1.000 bài có dấu hiệu bị thao túng hoặc giả mạo.
Một số nhà khoa học lo ngại điều đáng sợ hơn cả là lượng bài báo thật nhưng vô dụng, không đóng góp gì cho tri thức nhân loại, nhưng vẫn tiêu tốn thời gian, tiền bạc và công sức để viết, phản biện và xuất bản.
Một số ý kiến đề xuất giải pháp như chỉ tài trợ cho bài đăng ở tạp chí phi lợi nhuận, dùng AI để hỗ trợ lọc và tổng hợp thông tin, mở rộng lực lượng phản biện toàn cầu, hoặc thay đổi cách vận hành hệ thống phản biện hiện tại vốn tiêu tốn hơn 100 triệu giờ mỗi năm (tương đương 1,5 tỉ USD tại Mỹ).
Dù chưa có giải pháp rõ ràng, các chuyên gia đồng thuận rằng hệ thống xuất bản khoa học hiện nay đang “hỏng” và không bền vững nếu không có cải cách toàn diện.
Statistics:
Likes: 115, Shares: 16, Comments: 9
Like Reactions: 110, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 1, Sad Reactions: 2, Angry Reactions: 0
.png)