Alméry Jacqueline – 2025-06-10 22:25:40
**Bán vị trí tác giả: Tạp chí *****Nature***** điều tra hoạt động của các lò bán bài**
Những năm gần đây, tình trạng gian lận học thuật thông qua các lò bán bài (paper mills) đã bùng nổ khắp thế giới, đặc biệt tại Trung Quốc và một số quốc gia đang phát triển. Các công ty này chuyên cung cấp dịch vụ bán bài báo khoa học được viết sẵn hoặc hỗ trợ xuất bản trên các tạp chí quốc tế, phục vụ nhu cầu của các nhà nghiên cứu cần công bố để thăng chức, được biên chế hoặc nhận tài trợ. Tình trạng này ngày càng phổ biến vì hệ thống đánh giá khoa học vẫn tập trung vào số lượng thay vì chất lượng. Các nhà nghiên cứu có thể mua vị trí đồng tác giả bài báo với giá dao động từ vài trăm đến vài nghìn USD, tuỳ theo lĩnh vực, thứ hạng tạp chí và vị trí tác giả trong bài.
Một số người, khi bị phát hiện mua bài, thừa nhận đã gian lận vì bị ép buộc phải công bố trong thời gian ngắn với kỳ vọng phi thực tế từ cơ quan. Các hình thức gian lận phổ biến bao gồm: ngụy tạo, sửa dữ liệu, thuê người viết bài và trả tiền để được đưa tên vào danh sách tác giả. Tuy nhiên, các trường hợp mua bài thường bị phạt rất nhẹ hoặc được “xử kín”, nhất là với các nhà nghiên cứu có chức quyền hoặc danh tiếng. Trong khi đó, những người trẻ tuổi lại thường bị xử lý nghiêm khắc hơn, cho thấy sự bất bình đẳng trong thực thi kỷ luật học thuật.
Một số quốc gia đã bắt đầu quan tâm xử lý tình trạng gian lận này. Trung Quốc đã cấm thưởng tiền cho số lượng bài báo và đưa ra khung xử phạt với các hành vi gian lận, đồng thời toà án tối cao khuyến nghị trừng phạt các lò bán bài. Tuy nhiên, việc thực thi vẫn gặp khó khăn và các biện pháp trừng phạt chưa đủ mạnh. Các quốc gia khác như Thái Lan, Na Uy, Peru hay các nước Đông Âu cũng đang rà soát lại chính sách đánh giá nghiên cứu, hướng đến các chỉ số định tính hoặc thành lập đơn vị chuyên trách về liêm chính khoa học. Mặc dù vậy, những cải cách này vẫn đang ở giai đoạn ban đầu và chưa đủ để đảo ngược xu hướng lạm dụng công bố hiện nay.
Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) càng khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng. Các công cụ AI có thể tạo ra hình ảnh và dữ liệu giả mạo ngày càng tinh vi, vượt qua nhiều hệ thống kiểm duyệt hiện tại. Giới xuất bản và các tổ chức học thuật đã cố gắng đối phó bằng cách yêu cầu tác giả nộp dữ liệu gốc, tăng cường kiểm tra hình ảnh và áp dụng phần mềm phát hiện đạo văn hoặc bất thường trong trích dẫn. Tuy nhiên, đây là một cuộc chạy đua công nghệ tốn kém và nhiều người trong giới chuyên môn lo ngại rằng họ đang dần thất thế trước sự tinh vi ngày càng tăng của các lò bán bài sử dụng AI.
Về dài hạn, các chuyên gia đồng thuận rằng chỉ khi toàn bộ hệ thống học thuật thay đổi – từ cách đánh giá nhà khoa học, đến chính sách tài trợ và vai trò của các nhà xuất bản – thì mới có thể hạn chế hiệu quả vấn nạn gian lận. Nếu các kết quả nghiên cứu không đáng tin cậy, toàn bộ nền khoa học sẽ bị tổn hại, làm chậm tiến trình phát triển và gây lãng phí nguồn lực. Tuy vậy, khi xuất bản vẫn là “đơn vị tiền tệ” quyết định thành công học thuật, thì lò bán bài, các hành vi vi phạm liêm chính và gian lận có tổ chức vẫn còn đất sống.
Shared link: https://www.nature.com/articles/d41586-025-01824-3
Statistics:
Likes: 84, Shares: 6, Comments: 2
Like Reactions: 70, Haha Reactions: 2, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 1, Sad Reactions: 11, Angry Reactions: 0