Alméry Jacqueline – 2025-04-21 00:38:16
**Các nhà nghiên cứu châu Phi được cảnh báo cần cảnh giác với các tạp chí săn mồi**
Các nhà nghiên cứu châu Phi đang được cảnh báo về nguy cơ rơi vào bẫy của các tạp chí săn mồi – những tạp chí hoạt động chủ yếu vì lợi nhuận thương mại hơn là vì mục tiêu học thuật. Theo bà Susan Veldsman từ Viện Hàn lâm Khoa học Nam Phi, nếu không được kiểm soát, các tạp chí săn mồi có thể làm suy yếu hệ thống nghiên cứu, lan truyền thông tin sai lệch trong chính sách công và làm trầm trọng thêm khoảng cách tri thức giữa các quốc gia giàu và nghèo.
Dựa trên một khảo sát toàn cầu của InterAcademy Partnership với gần 1.900 người từ 112 quốc gia, bà Veldsman cho biết mọi nhà nghiên cứu – từ người mới vào nghề đến các học giả dày dạn – đều có thể trở thành nạn nhân. Tuy nhiên, những người ở các nước thu nhập thấp và trung bình dễ bị tổn thương hơn. Các lĩnh vực như nghệ thuật và nhân văn thường dễ bị tạp chí săn mồi nhắm đến, trong khi giới nghiên cứu kỹ thuật và liên ngành lại hay rơi vào bẫy các hội thảo dỏm.
Các tạp chí săn mồi thường thiếu minh bạch trong quy trình phản biện, sử dụng chiến lược tiếp thị gây áp lực như gửi email mời bài hàng ngày, che giấu hoặc không công khai đầy đủ các loại phí, và đặt tên gần giống với các tạp chí uy tín như *Science* hay *Nature*. Một số còn tính phí cao khi tác giả muốn rút bài hoặc lạm dụng mô hình “tác giả trả phí”, biến xuất bản học thuật thành một công cụ trục lợi.
Để tự bảo vệ, các nhà nghiên cứu cần kiểm tra thông tin lập chỉ mục của tạp chí (trên Scopus, Web of Science, DOAJ), xác minh tư cách thành viên của COPE, và tham khảo các danh sách tạp chí đáng tin cậy từ cơ quan giáo dục hoặc thư viện. Đồng thời, họ nên cảnh giác với những lời mời quá hấp dẫn hoặc sử dụng ngôn ngữ tiếp thị, và lưu ý đến phạm vi chuyên môn bất thường của tạp chí.
Bên cạnh việc cảnh báo, các chuyên gia như Jo Havemann từ AfricArXiv cũng đang thúc đẩy mô hình xuất bản mới “publish-review-curate” – tích hợp bình duyệta độc lập với kho lưu trữ học thuật, nhằm giảm chi phí và nâng cao chất lượng xuất bản ở châu Phi. Mô hình này được kỳ vọng sẽ giúp các tạp chí tốt nhưng chưa được chỉ mục có cơ hội phát triển bền vững hơn, và cung cấp lựa chọn minh bạch cho các nhà nghiên cứu.
Mặc dù mô hình truy cập mở đã góp phần mở rộng khả năng tiếp cận tri thức toàn cầu, song nó cũng làm gia tăng nguy cơ bị lợi dụng bởi các thực hành phi đạo đức trong xuất bản. Do đó, việc thúc đẩy đánh giá học thuật công bằng, minh bạch và đặt chất lượng nghiên cứu lên hàng đầu là nhiệm vụ cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.
Shared link: https://www.universityworldnews.com/post.php?story=20250409105607327
Statistics:
Likes: 41, Shares: 5, Comments: 1
Like Reactions: 38, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 3, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0