Alméry Jacqueline – 2025-03-30 23:04:52
Max H. Bazerman, giáo sư Đại học Harvard là đồng tác giả bài báo “*Signing at the Beginning Makes Ethics Salient and Decreases Dishonest Self-Reports in Comparison to Signing at the End*” (2012), kể lại câu chuyện về vụ gian lận nghiên cứu mà ông vô tình tham gia.
Bài báo, được xuất bản cùng các đồng tác giả Lisa Shu, Nina Mazar, Francesca Gino và Dan Ariely, lập luận rằng việc ký cam kết trung thực trước khi điền biểu mẫu (như khai thuế hay yêu cầu hoàn tiền) sẽ khiến người ta trung thực hơn so với ký sau. Ý tưởng này từng thu hút sự chú ý lớn, được trích dẫn hơn 500 lần và áp dụng trong thực tế, nhưng vào năm 2021 và 2023, blog Data Colada (do Leif Nelson, Joe Simmons và Uri Simonsohn điều hành) đã phanh phui hai thí nghiệm gian lận độc lập trong bài: Thí nghiệm 1 do Gino quản lý và Thí nghiệm 3 do Ariely thực hiện cùng The Hartford Insurance Company. Max H. Bazerman thừa nhận rằng khi đọc bản nháp đầu tiên vào năm 2011, ông đã nhận thấy dữ liệu từ Ariely có điểm bất thường và đặt câu hỏi qua email, nhưng khi nhận được lời giải thích hợp lý từ một đồng tác giả khác, ông đã không đào sâu thêm, để rồi bỏ lỡ cơ hội phát hiện gian lận.
Vụ việc để lại hậu quả nghiêm trọng: các tổ chức như Behavioral Insights Team tại Anh lãng phí 250.000 USD để thử nghiệm ý tưởng này trên tờ khai thuế mà không đạt kết quả, các đồng tác giả của Gino (bao gồm 148 nhà nghiên cứu qua 135 bài báo) rơi vào khủng hoảng niềm tin với dữ liệu của mình, và các trường đại học phải tốn nhiều công sức điều tra. Max H. Bazerman, vốn đã dành 15 năm nghiên cứu đạo đức hành vi qua các cuốn sách như *Blind Spots*, *Better, Not Perfect*, và *Complicit*, nay đang viết *Inside an Academic Scandal* để phân tích sự phát triển của bài báo gian lận này. Ông cho rằng gian lận xảy ra do lợi ích cá nhân (danh tiếng, tiền bạc) vượt qua rào cản đạo đức, như lý thuyết của Gary Becker, kết hợp với áp lực tâm lý như tham vọng và cô lập, giống trường hợp Diederik Stapel – một nhà tâm lý học từng thú nhận làm giả dữ liệu.
**Để giảm gian lận, Max H. Bazerman đề xuất nhiều giải pháp cụ thể. Với đồng tác giả, ông khuyến nghị họ cần chủ động kiểm tra dữ liệu bất thường và yêu cầu ít nhất một người xem xét kỹ dữ liệu gốc, điều mà ông tiếc nuối đã không làm triệt để trong vụ “signing-first”. Các tạp chí khoa học, như *****Psychological Science*****, đã tiên phong áp dụng các biện pháp như công khai dữ liệu, đăng ký trước nghiên cứu (preregistration) trên các nền tảng như AsPredicted.org, và quy trình “báo cáo đã đăng ký” – nơi kế hoạch nghiên cứu được duyệt trước khi thu thập dữ liệu. Dưới sự lãnh đạo của Simine Vazire từ năm 2024, *****Psychological Science***** còn yêu cầu tất cả dữ liệu và tài liệu phải công khai, trừ trường hợp có lý do pháp lý hoặc đạo đức. Các sáng kiến khác bao gồm nền tảng AsCollected của Data Colada để đồng tác giả ghi lại chi tiết thu thập dữ liệu, tăng tính minh bạch.**
Về phía trường đại học, Max H. Bazerman chỉ trích sự chậm trễ và thiếu minh bạch trong điều tra gian lận, như cách họ thường giữ bí mật khi giáo sư từ chức sau cáo buộc. Ông kêu gọi các trường tham gia phong trào khoa học mở, thành lập nhóm đánh giá thực hành nghiên cứu, và hỗ trợ tốt hơn cho các nhà nghiên cứu bị ảnh hưởng, đặc biệt là người trẻ như Marret Noordewier – một nạn nhân của vụ Stapel – đã phải làm lại sự nghiệp từ đầu. Ông cũng nhấn mạnh rằng chính phủ và các nhà tài trợ như NSF hay NIH cần tài trợ thêm để giảm gánh nặng chi phí từ các cải cách này, vốn có thể bất lợi cho các tổ chức ít nguồn lực.
Max H. Bazerman chia sẻ rằng việc liên quan đến vụ “clusterfake” đã khiến ba năm qua trong sự nghiệp của ông kém vui vẻ. Ông hy vọng những bài học từ trải nghiệm cá nhân – vốn có thể tránh được nếu áp dụng các biện pháp trên – sẽ giúp cải thiện tính liêm chính trong khoa học xã hội. Ông kết luận rằng sự phối hợp giữa nhà nghiên cứu, đồng tác giả, tạp chí, trường đại học và nhà tài trợ là cần thiết để tạo ra nghiên cứu đáng tin cậy, có thể tái tạo, và phục vụ tốt hơn cho xã hội.
Statistics:
Likes: 77, Shares: 17, Comments: 4
Like Reactions: 73, Haha Reactions: 1, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 2, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0