Alméry Jacqueline – 2024-03-28 22:22:51
Ngày càng nhiều thành viên ban biên tập từ chức hàng loạt khỏi tạp chí thuộc các nhà xuất bản thương mại vì lợi nhuận để xây dựng những tạp chí mới phi lợi nhuận do cộng đồng khoa học kiểm soát.
Trường hợp mới nhất là ban biên tập tạp chí Syntax thuộc nhà xuất bản Wiley vừa đồng loạt từ chức để phản đối những thay đổi về quy trình xử lý bản thảo nộp cho tạp chí. Wiley muốn cắt giảm chi phí và đẩy nhanh quá trình đăng bài bằng cách chuyển việc sửa chữa, biên tập bản thảo vốn do các nhà ngôn ngữ học phụ trách sang cho một nhóm nhân viên không có kiến thức về ngôn ngữ học. Điều này có thể khiến chất lượng bài vở giảm sút, không còn đáp ứng được đòi hỏi của cộng đồng học thuật.
Từ đầu năm 2024, đã có ít nhất 5 ban biên tập từ chức hàng loạt khỏi các nhà xuất bản thương mại. Năm ngoái có 12 trường hợp tương tự. Đa số các trường hợp này thể hiện phản ứng của các nhà khoa học trước mô hình kinh doanh chạy theo lợi nhuận của các nhà xuất bản.
Tháng 7-2023, ban biên tập tạp chí Critical Public Health thuộc Taylor & Francis đồng loạt từ chức khi nhà xuất bản này có kế hoạch chuyển tạp chí thành open access. Mặc dù ủng hộ nguyên tắc truy cập mở, ban biên tập phản đối mô hình xuất bản bắt các tác giả phải nộp phí đăng bài cao. Ban biên tập đã tìm cách thảo luận với Taylor & Francis về những mô hình xuất bản công bằng hơn nhưng bất thành.
Căn nguyên của hiện tượng từ chức hàng loạt này là những ưu tiên trái ngược nhau giữa nhà xuất bản và cộng đồng khoa học. Trong khi nhà xuất bản tìm mọi cách để tăng trưởng và tìm kiếm lợi nhuận từ việc đăng bài thì các nhà nghiên cứu ưu tiên chất lượng công trình và quy trình bình duyệt chặt chẽ, kỹ lưỡng.
Cách tốt nhất để cộng đồng khoa học có thể kiểm soát hoạt động xuất bản hàn lâm, thoát khỏi sự lệ thuộc vào các nhà xuất bản thương mại, là cộng đồng phải tự sở hữu các tạp chí.
Nhiều ban biên tập các tạp chí thương mại sau khi từ chức đồng loạt đã thành lập tạp chí mới do cộng đồng khoa học toàn quyền kiểm soát. Các cựu biên tập viên tạp chí Critical Public Health đang trong quá trình cho ra mắt tạp chí mới mang tên The Journal of Critical Public Health do Critical Public Health Network hỗ trợ. Tương tự, ban biên tập tạp chí NeuroImage thuộc nhà xuất bản Elsevier đã thành lập tạp chí mới Imaging Neuroscience do nhà xuất bản phi lợi nhuận MIT Press đỡ đầu. Các tạp chí mới đều được cộng đồng khoa học đón nhận và tích cực đóng góp bài vở.
Các thành viên ban biên tập tạp chí Syntax vừa từ chức cũng đang xây dựng một tạp chí mới theo mô hình diamond open access mà cả độc giả lẫn tác giả đều không phải trả phí. Tạp chí sẽ do Open Library of Humanities thuộc Đại học London hỗ trợ.
Việc các ban biên tập tạp chí thương mại từ chức không đơn giản là hành động phản kháng trước các nhà xuất bản chạy theo lợi nhuận. Cộng đồng khoa học có thể góp phần thay đổi hệ thống xuất bản bất công hiện nay bằng cách xây dựng các tạp chí mới hoàn toàn mở, phi lợi nhuận và có tiêu chuẩn học thuật cao.
Shared link: https://www.nature.com/articles/d41586-024-00887-y
Statistics:
Likes: 90, Shares: 5, Comments: 1
Like Reactions: 82, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 8, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0