Hy Luong – 2023-11-13 18:55:11
LIÊM CHÍNH HỌC THUẬT TRONG VIỆC GHI TÊN ĐẠI HỌC HAY CƠ SỞ NGHIÊN CỨU
ACADEMIC INTEGRITY REGARDING THE AFFILIATION OF AUTHOR IN PUBLICATION
Gần đây, một vài người trên diễn đàn Liêm chính khoa học cũng như các diễn đàn khác ở Việt Nam lập luận là khái niệm bán và mua bài chỉ ứng dụng cho quyền tác giả. Cụ thể hơn, những người này lập luận chỉ có thể dùng cụm từ “bán bài” khi người tạo ra bài học thuật nhận tiền và cho người khác không đóng góp vào bài này làm tác giả duy nhất hay đồng tác giả. Những người này cho khái niệm bán bài không ứng dụng vào affiliation (ghi tên đại học hay cơ sở nghiên cứu nơi tác giả làm việc).
Học tập và làm việc hơn nửa thế kỷ trong môi trường học thuật quốc tế, tôi có thể khẳng định nguyên tắc trong học thuật quốc tế là tác giả chỉ ghi nơi mình làm việc hay nghiên cứu để ra được bài học thuật. Affiliation không phải là chuyện nhỏ khi những kiến thức hay khám phá mới có tiềm năng đưa ra thị trường. Đại học hay cơ quan nghiên cứu được ghi dưới tên tác giả được hưởng một tỷ lệ nhất định tiền bản quyền từ khám phá này. Đại học Toronto nơi tôi làm việc trong nhiều thập niên nhận được khoản tiền lớn từ khám phá insulin của 2 nhà khoa học Banting và Best (được giải Nobel về y học) trong phòng thí nghiệm của ĐH Toronto. Những khám phá mà đại học hay cơ sở nghiên cứu nhận tiền bản quyền lên đến con số nhiều triệu USD không chỉ trong lãnh vực y dược học mà còn ở vài ngành khác. Chuẩn quốc tế về ghi affiliation cũng được Nafosted chấp nhận và quy định trong văn bản năm 2021 “Quy định về liêm chính nghiên cứu đối với viêc thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ do Quỹ Phát triển về khoa học và công nghệ Quốc gia tài trợ, hỗ trợ”: “Thông tin của tác giả phải ghi theo đúng thực tế (địa chỉ, email theo cơ quan công tác hoặc tổ chức khoa học và công nghệ nơi tác giả thực hiện nghiên cứu tại thời điểm gởi đăng công trình.” (điều 4, khoản 6)
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, không thể coi chuẩn học thuật quốc tế là vô nghĩa. Khi ghi affiliation không trung thực và không đúng theo chuẩn quốc tế cũng như trong bối cảnh Việt Nam, theo quy định của Nafosted, thì vi phạm liêm chính học thuật. Khi ghi affiliation hoàn toàn theo kiểu “tiền trao, cháo múc” và người ghi affiliation này không thực sự làm việc bán thời gian hay toàn thời gian tại cơ sở được ghi trong affiliation theo hợp đồng minh bạch với cơ sở này thì cũng là một hình thức mua bán bài.
Có người ở Việt Nam còn lập luận trên diễn đàn Liêm chính khoa học là các đại học nước ngoài cũng mua bài khi cấp học bổng hậu tiến sĩ hay học bổng cho nghiên cứu sinh làm tiến sĩ. Lập luận như thế là thiếu kiến thức cơ bản về cộng đồng học thuật.
Học bổng hậu tiến sĩ (post-doctoral fellowship) của các đại học nước ngoài đòi hỏi người nhận học bổng phải làm việc tại đại học này, thường là trong phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu, hay một Khoa dưới sự hướng dẫn của một giáo sư thâm niên của đại học này. Với những kiến thức mới hay khám phá mới dựa vào nghiên cứu tại đại học này và tác giả ghi tên đại học này, thì không thể lập luận là đại học này mua bài và tác giả này bán bài.
Có người ở Việt Nam còn cho là đại học nước ngoài cấp học bổng cho nghiên cứu sinh cũng mua bài vì nghiên cứu sinh phải ghi tên đại học nơi họ làm nghiên cứu sinh. Lâp luận này sai hoàn toàn vì 2 lý do. Thứ nhất, NCS thực sự làm việc tại đại học cấp học bổng chứ không phải ghi tên đại học theo kiểu “tiền trao, cháo múc”. Thứ hai, tôi không biết có một đại học nào ở Mỹ và Canada đòi nghiên cứu sinh phải có bài đăng tạp chí mới cấp bằng Tiến sĩ. Lý do bất thành văn là ở những đại học hàng đầu trên thế giới, Giáo sư hướng dẫn khuyến khích NCS của mình đăng bài ở những tạp chí uy tín nhất, nơi mà tỷ lệ bài được chấp nhận đăng có thể dưới 10% hay ở những tạp chí dễ hơn một chút, tỷ lệ này dưới 25%. Đăng bài ở tạp chí như thế thể hiện đẳng cấp của tân Tiến sĩ và giúp họ tăng khả năng cạnh tranh trong môi trường học thuật. Là tác giả duy nhất hay tác giá chính của một bài như thế rất mất thời gian, và người hướng dẫn cũng như NCS không muốn NCS hoãn việc tốt nghiệp vì việc có bài vào được tạp chí hàng đầu thế giới mất thời gian hơn bình thường. Sau khi nhận bằng Tiến sĩ, họ làm việc ở 1 đại học khác thì trong rất nhiều trường hợp, họ ghi tên đại học khác nếu họ dựa một phần vào nghiên cứu bổ xung tại đại học mới này. Đại học cấp học bổng cho họ làm tiến sĩ có thể không được ghi trong phần affiliation. Tuy nhiên, nếu NCS làm việc trong phòng thí nghiệm hay trung tâm nghiên cứu trong công trình nghiên cứu mà Giáo sư hướng dẫn làm chủ nhiệm đề tài, thì giáo sư hướng dẫn có thể cho NCS làm đồng tác giả (phụ) và bài có thể được đăng ở một tạp chí uy tín hàng đầu trước khi NCS nhận bằng Tiến sĩ. Nhưng có bài đăng tạp chí như thế không phải là điều bắt buộc trước khi NCS nhận bằng Tiến sĩ tại các đại học tên tuổi ở Mỹ và Canada. Trong trường hợp một bài như thế, tác giả chính là Giáo sư hướng dẫn ghi tên đại học của mình, và cũng là nơi NCS thực sự học hỏi và làm việc, thì đúng chuẩn quốc tế, và không thể lập luận là đại học mua bài của NCS mà họ cấp học bổng.
Statistics:
Likes: 85, Shares: 14, Comments: 21
Like Reactions: 74, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 9, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0