Alméry Jacqueline – 2023-11-08 23:13:45
Phân tích mới công bố trên tạp chí Quantitative Science Studies cho thấy lợi nhuận khổng lồ mà các nhà xuất bản thu được từ việc thu phí đăng bài truy cập mở.
Trong giai đoạn 2015-2018, các nhà nghiên cứu đã phải trả 1,06 tỷ USD phí đăng bài cho 5 nhà xuất bản thương mại lớn gồm Elsevier, Sage, Springer-Nature, Taylor & Francis và Wiley. Trong đó, doanh thu từ mô hình Gold OA là 612,5 triệu USD, từ mô hình Hybrid là 448,5 triệu USD.
Trong số 5 nhà xuất bản lớn, Springer-Nature có doanh thu từ truy cập mở lớn nhất (589,7 triệu USD), theo sau là Elsevier (221,4 triệu), Wiley (114,3 triệu), Taylor & Francis (76,8 triệu) và Sage (31,6 triệu).
Một số nhà xuất bản truy cập mở lớn khác như MDPI, Frontiers và PLOS không được đưa vào phân tích. MDPI và Frontiers có số lượng bài báo truy cập mở và doanh thu từ truy cập mở còn cao hơn một số nhà xuất bản trong top 5 ở thị trường truyền thống.
Xu hướng truy cập mở ra đời nhằm đưa kết quả nghiên cứu miễn phí đến tất cả mọi người. Tuy nhiên, xu hướng này xung đột với mô hình xuất bản vì lợi nhuận của các nhà xuất bản thương mại với tỷ suất lợi nhuận cao một cách bất hợp lý.
Thí dụ, năm 2017, Elsevier có doanh thu 1,8 tỷ USD và lợi nhuận tới 37% trong khi doanh thu của Springer-Nature là 1,3 tỷ USD và lợi nhuận 23%. Lợi nhuận của các nhà xuất bản thương mại đến từ công sức lao động của các nhà khoa học (ở vai trò tác giả và reviewer) cung cấp miễn phí cho các nhà xuất bản. Trị giá lao động miễn phí hàng năm của các nhà khoa học cho các nhà xuất bản đạt tới 1,9 tỷ USD.
Trái với mong muốn mô hình truy cập mở sẽ giúp giảm bớt sự bất công của hoạt động xuất bản khoa học, các nhà xuất bản thương mại đã sử dụng phí đăng bài và gần đây là thỏa thuật với các trường đại học (transformative agreement) để duy trì mức lợi nhuận xuất bản cao bất hợp lý.
Thay vì dần miễn giảm phí đăng bài cho các tác giả, thỏa thuận giữa các nhà xuất bản với các đại học đẩy ngược gánh nặng chi phí về các thư viện đại học, y như như mô hình truy cập đóng trước đây.
Mức phí đăng bài cao cũng như thỏa thuận giữa nhà xuất bản và trường đại học tiếp tục duy trì hiện trạng một số nhà xuất bản thu lợi nhuận khổng lồ từ công sức lao động của các nhà khoa học thay vì giúp hoạt động xuất bản khoa học trở nên bền vững và có thể tiếp cận với tất cả mọi người.
Sáng kiến truy cập mở khuyến khích các mô hình xuất bản mang lại lợi ích cho cộng đồng khoa học toàn thế giới, do chính các nhà khoa học và các tổ chức phi lợi nhuận kiểm soát và vận hành, tránh tập trung quyền lực xuất bản truy cập mở vào tay các nhà xuất bản thương mại.
Shared link: https://www.budapestopenaccessinitiative.org/boai20/
Statistics:
Likes: 65, Shares: 9, Comments: 5
Like Reactions: 59, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 3, Sad Reactions: 2, Angry Reactions: 0