Alméry Jacqueline – 2023-02-24 00:11:39
Bài viết mới rất đáng chú ý trên tờ The Economist về vấn nạn gian lận trong nghiên cứu y khoa.
+ Bel Mol, giáo sư Đại học Monash (Úc), đồng thời là editor tạp chí European Journal of Obstetrics and Gynaecology, cùng cộng sự phát hiện nhiều dấu hiệu gian lận trong hơn 750 nghiên cứu và thông báo cho các tạp chí. Sau nhiều năm, chỉ có 80 bài báo bị retracted. Phần lớn các tạp chí không làm gì cả. Rất nhiều bài báo gian lận đã được đưa vào các nghiên cứu tổng quan hệ thống (systematic review) để áp dụng trên lâm sàng, khiến hàng triệu bệnh nhân có thể được điều trị sai.
+ Cơ sở dữ liệu của Retraction Watch hiện bao gồm gần 19.000 bài báo đã bị retracted thuộc lĩnh vực y sinh. Năm 2022, có khoảng 2.600 bài thuộc lĩnh vực này bị retracted, tăng gấp đôi so với con số năm 2018. Đại đa số các nghiên cứu bị retracted là do gian lận, đạo văn, ngụy tạo, chỉnh sửa số liệu.
+ Tỷ lệ bài báo bị retracted mới chỉ là 1/1000. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu và ước lượng cho thấy cứ 50 bài báo thì có 1 bài ngụy tạo dữ liệu, đạo văn hoặc có những vấn đề nghiêm trọng khác.
+ Hầu hết các bài báo bị retracted đến từ hai nguồn. Nguồn thứ nhất là những cá nhân hoặc nhóm người gian lận, nhiều người đang làm việc tại các đại học hoặc bệnh viện lớn. Nguồn thứ hai là các paper mill chuyên bịa dữ liệu hoặc sao chép để viết bài rồi bán cho những người cần mua.
+ Các nghiên cứu giả mạo có tác giả từ hơn 70 quốc gia, nhiều nhất là các nước thu nhập trung bình. Trung Quốc là nơi có nhiều bài báo bị retracted nhất. Gần như tất cả các bài báo liên quan đến paper mill đều có tác giả Trung Quốc. 1/5 số bài báo nộp cho các tạp chí có ít nhất 1 tác giả Trung Quốc. Các bài báo trong số này bị retracted chiếm gần một nửa toàn bộ số bài bị retracted toàn thế giới.
+ Giáo sư Dorothy Bishop (Đại học Oxford, Anh) cho rằng những kẻ gian lận đã bị phát hiện mới chỉ là những trường hợp lộ liễu nhất. Nếu một kẻ gian lận rất giỏi làm giả nghiên cứu, gần như không ai có thể phát hiện được.
+ Một nghiên cứu năm 2008 trên tạp chí PLOS ONE tổng kết 18 khảo sát các nhà khoa học cho thấy mặc dù chỉ có 2% những người tham gia khảo sát thừa nhận hành vi chỉnh sửa số liệu, có tới 14% nói rằng họ từng chứng kiến người khác làm như vậy. Tương tự, chỉ 1/3 thừa nhận các hành vi đáng nghi vấn khác như tùy tiện loại bỏ dữ liệu không vừa mắt, nhưng có tới 72% nhà nghiên cứu nói rằng đồng nghiệp của họ thực hiện những hành vi này.
+ Một trường hợp gian lận y khoa nổi tiếng là Joachim Boldt, bác sĩ gây mê người Đức. Nghiên cứu của người này về việc sử dụng các thuốc chẹn beta trước phẫu thuật để làm giảm nguy cơ đau tim và đột quỵ đã được áp dụng rộng rãi trên lâm sàng hơn 10 năm trước khi bị phát hiện là dựa trên dữ liệu ngụy tạo. Việc dùng thuốc sai cách này được ước lượng là đã gây ra 10.000 ca tử vong chỉ riêng ở Anh Quốc.
+ Các trường hợp gian lận thường chỉ bị phát hiện khi phân tích nhiều bài báo của cùng một nhóm tác giả. TS Carlisle, editor tạp chí Anaesthesia đã kiểm tra 526 thử nghiệm lâm sàng nộp cho tạp chí này từ 2017 đến 2020 và phát hiện 2% chứa dữ liệu giả mạo. Tuy nhiên, khi phân tích dữ liệu gốc, tỷ lệ thử nghiệm lâm sàng chứa dữ liệu gian lận lên tới 44%. Các reviewer thường không quan tâm đến dữ liệu gốc khi bình duyệt các bài báo ngay cả khi được cung cấp. Các tác giả cũng thường từ chối cung cấp dữ liệu gốc. Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy 93% tác giả không chia sẻ dữ liệu khi được đề nghị với đủ các lý do khiến dữ liệu bị mất như lũ lụt, động đất, mối mọt, mất máy tính.
+ TS lison Avenell (Đại học Aberdeen, Scotland) và cộng sự phát hiện dấu hiệu nghi vấn trong hàng trăm thử nghiệm lâm sàng. 27 bài báo bị retracted đã được sử dụng trong 88 nghiên cứu tổng quan hệ thống và đưa vào các hướng dẫn điều trị trên lâm sàng. Nhóm của Avenell nhận thấy nếu loại đi các bài báo đã bị retracted, các kết luận trong một nửa số nghiên cứu tổng quan hệ thống và hướng dẫn điều trị có thể sẽ thay đổi. Khi nhóm của Avenell thông báo cho các tác giả những nghiên cứu tổng quan hệ thống sử dụng các bài báo gian lận đã bị retracted, chỉ có một nửa phản hồi. Một năm sau, 39/44 nghiên cứu tổng quan hệ thống dùng các bài báo bị retracted không hề có động thái xử lý gì.
+ Một phân tích 53.000 bài báo nộp cho nhiều tạp chí thuộc nhiều lĩnh vực của 6 nhà xuất bản cho thấy từ 2% đến 46% số bài đáng nghi vấn.
+ Jennifer Byrne, giáo sư Đại học Sydney (Úc) ước lượng có khoảng 100.000 bài báo về gen người có thể có nguồn gốc từ các paper mill, và ¼ số bài này có thể làm chệch hướng việc phát triển các liệu pháp trị bệnh trong tương lai.
+ Khi các nhà nghiên cứu phát hiện gian lận rồi thông báo cho các tạp chí và nhà xuất bản, phần lớn trường hợp không nhận được phản hồi, hoặc nhà xuất bản không làm gì cả. Các nhà xuất bản thu lợi nhuận khổng lồ từ việc đăng càng nhiều bài càng tốt chứ không phải từ việc điều tra và rút bỏ các nghiên cứu gian lận.
Statistics:
Likes: 49, Shares: 9, Comments: 8
Like Reactions: 40, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 2, Sad Reactions: 6, Angry Reactions: 0