Duong Tu – 2021-12-01 23:57:10
**Affiliation không đơn giản là địa chỉ làm việc**
Một số tranh luận gần đây liên quan đến việc ghi địa chỉ trong bài báo khoa học có lẽ bắt nguồn từ cách hiểu chưa thống nhất về affiliation. Xin chia sẻ vài điểm dưới đây liên quan đến affiliation để bác nào quan tâm tham khảo.
Trong đa số trường hợp, affiliation của tác giả bài báo chính là nơi tác giả làm việc, tức cơ quan chủ quản của tác giả. Nhưng không phải lúc nào cũng thế.
Thật vậy, các nhà xuất bản học thuật đều hướng dẫn tác giả ghi affiliation là nơi mà nghiên cứu được tiến hành chứ không phải nơi làm việc của tác giả (xem tài liệu tham khảo 1-5). Hướng dẫn này đặc biệt hữu ích trong trường hợp cơ quan chủ quản của tác giả và nơi tiến hành nghiên cứu không trùng nhau.
Chẳng hạn, một người là giảng viên Đại học X của Việt Nam sang Đại học Harvard làm nghiên cứu sinh hay visiting scholar, tiến hành nghiên cứu mà trường X không tham gia, không có đóng góp gì cả, thì khi công bố kết quả nghiên cứu, affiliation của người này trong bài báo là Harvard, chứ không phải X. Tác giả có thể sử dụng cả hai địa chỉ Harvard và X khi có sự đồng thuận của các bên, nhưng không bao giờ chỉ ghi địa chỉ địa chỉ X mà không nhắc gì đến Harvard.
Sở dĩ nơi tiến hành nghiên cứu, chứ không phải cơ quan chủ quản của tác giả, được sử dụng làm tiêu chí xác định affiliation, là bởi affiliation gắn liền với việc chịu trách nhiệm về nghiên cứu.
1. Nếu có vấn đề gì phát sinh liên quan đến nghiên cứu, affiliation là nơi chịu trách nhiệm kiểm tra, điều tra, xử lý, bồi thường, đền bù.
Thí dụ, một nghiên cứu thử nghiệm vắc xin được tiến hành tại Đại học X. Khi xảy ra sự cố gây chết người do làm sai quy trình, thì chính trường X sẽ bị kiện và phải bồi thường thiệt hại, chứ không phải cá nhân nhà khoa học cụ thể ở trường X.
Để thử nghiệm được phép tiến hành, Đại học X phải thành lập hội đồng đạo đức để đánh giá và chấp thuận đề cương thử nghiệm, cũng như giám sát toàn bộ quá trình thử nghiệm, đảm bảo thử nghiệm đúng quy trình, an toàn, không vi phạm y đức, chứ không phải tự nhiên mà một (nhóm) nhà khoa học có thể tự ý tiến hành thử nghiệm.
Với các ngành khoa học xã hội, nhiều nghiên cứu cũng phải thông qua hội đồng đạo đức, chẳng hạn khảo sát, đánh giá trên trẻ em, người già, bệnh nhân, các đối tượng yếu thế; hoặc để đảm bảo các câu hỏi khảo sát, quy trình khảo sát không xâm phạm hay không để lộ thông tin riêng tư của người tham gia.
Ngay cả với những nghiên cứu thuần túy lý thuyết, chỉ làm việc với số liệu, thì nơi tiến hành nghiên cứu cũng là cơ quan đứng ra điều tra, xử lý, trả lời báo chí, công luận… khi xảy ra tranh chấp, sự cố, gian lận, kiện tụng.
2. Việc được ghi tên trong bài báo tuy mang lại nhiều quyền lợi cho cơ quan chủ quản, nhưng cũng gắn với trách nhiệm của nơi này. Bởi vậy, không trường đại học nghiêm túc nào lại cho phép người khác lợi dụng địa chỉ của họ. Một người ở Đại học X công bố kết quả thử nghiệm vắc xin không thể ghi địa chỉ ở Harvard để làm tăng uy tín hay giá trị cho nghiên cứu. Harvard sẽ không chấp nhận việc đó, và bắt rút bài ngay, vì họ không thể chịu trách nhiệm về nghiên cứu mà họ không biết, không giám sát và không thể kiểm soát được. Vả lại, Đại học X và nhà khoa học của trường này nếu có tự trọng và tự tin về nghiên cứu của họ cũng không bao giờ cần lợi dụng danh tiếng của Harvard.
Cũng bởi yếu tố trách nhiệm này mà các cơ quan tài trợ kinh phí cho nghiên cứu như Quỹ NAFOSTED chỉ yêu cầu tác giả minh bạch nguồn tài trợ ở mục Ghi nhận/Cám ơn (Acknowledgements) chứ không bắt tác giả phải sử dụng affiliation là NAFOSTED. Khi xảy ra vấn đề liên quan đến nghiên cứu, NAFOSTED cũng không có thẩm quyền điều tra và xử lý. Chỉ nơi tiến hành nghiên cứu mới có trách nhiệm và khả năng làm việc đó. Nhiều cơ quan tài trợ còn thận trọng hơn, tránh để bị vướng vào các rắc rối đạo đức và pháp lý bằng cách yêu cầu tác giả phải ghi rõ trong bài báo rằng nội dung công trình thể hiện ý kiến của tác giả chứ không phải quan điểm hay chính sách của nơi tài trợ.
Từ góc nhìn của công chúng, nơi tiến hành nghiên cứu, bằng chính uy tín chuyên môn của họ, cũng là cơ quan bảo chứng cho sự tin cậy của các kết quả. Một thử nghiệm vắc xin do Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương hay Đại học Y Hà Nội tiến hành hiển nhiên đáng tin cậy hơn nghiên cứu về vắc xin do những nơi không có chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ thử nghiệm lâm sàng như Đại học Kinh tế Quốc dân hay Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam thực hiện.
Tóm lại, địa chỉ làm việc chỉ là cái vỏ bên ngoài mang tính chất hành chính của affiliation. Cốt lõi và bản chất của affiliation là nơi mà nghiên cứu được tiến hành, cũng là nơi chịu trách nhiệm về nghiên cứu.
Do đó, khi phân vân về việc ghi địa chỉ trong bài báo, một cách hợp lý để xác định affiliation là đặt câu hỏi: nghiên cứu được tiến hành ở đâu, và cơ quan nào chịu trách nhiệm kiểm tra, điều tra, xử lý, bồi thường… khi phát sinh sự cố liên quan đến nghiên cứu.
**References**
1. https://www.nature.com/srep/journal-policies/editorial-policies
“The primary affiliation for each author should be the institution where the majority of their work was done. If an author has subsequently moved, the current address may also be stated.”
2. https://www.elsevier.com/journals/expert-systems-with-applications/0957-4174/guide-for-authors
“Authors’ affiliations must be the institutions where the research presented in the article took place. Please note that changes to the author affiliations are not permitted once the corrected proof is published online.”
3. https://onlinelibrary.wiley.com/page/journal/16000854/homepage/forauthors.html
“Contact Information: The author’s institutional affiliations where the work was conducted, with a footnote for the author’s present address if different from where the work was conducted.”
4. https://www.springer.com/gp/editorial-policies/authorship-principles#c18100696
“The primary affiliation for each author should be the institution where the majority of their work was done. If an author has subsequently moved, the current address may additionally be stated. Addresses will not be updated or changed after publication of the article.”
5. https://authorservices.taylorandfrancis.com/editorial-policies/defining-authorship-research-paper
“Your affiliation in the manuscript should be the institution where you conducted the research. You should also include details of any funding received from that institution. If you have changed affiliation since completing the research, your new affiliation can be acknowledged in a note. We can’t normally make changes to affiliation after the journal accepts your article.”
Shared link: https://www.nature.com/srep/journal-policies/editorial-policies
Statistics:
Likes: 220, Shares: 33, Comments: 37
Like Reactions: 184, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 33, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0