Duong Tu – 2021-03-09 01:56:23
**ỨNG XỬ VĂN MINH VỚI SỰ CỐ KHOA HỌC**
GS Nam Phan vừa chia sẻ “kinh nghiệm xương máu khi làm nghiên cứu” rất bổ ích để những ai quan tâm tham khảo tránh lặp lại lỗi tương tự cũng như cách xử lý khi phát hiện sai sót trong nghiên cứu khoa học: https://www.facebook.com/phanthanhsonnam/posts/3728789407240503
*
Bài viết của GS Nam Phan dường như có liên quan đến nhiều thông tin tố cáo một cách có hệ thống nhà khoa học được nhiều người biết đến này, đa số không chính xác, trong nhiều tháng qua.
Trong suốt tháng 2/2021, một tài khoản mang tên Phanthanhsonbac (nhại tên Phan Thanh Sơn Nam) đã tiến hành 13 lượt sửa đổi trang Wikipedia về GS Nam Phan, đưa nhiều thông tin không chính xác, cáo buộc GS Nam Phan “gian lận khoa học”, “ngụy tạo kết quả” đến nỗi quản trị viên của Wikipedia đánh giá trang này “bị phá hoại quá mức” nên không cho phép người đọc sửa đổi tự do như trước nữa: https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Phan_Thanh_S%C6%A1n_Nam&action=history
Tất cả các nội dung vu khống của tài khoản Phanthanhsonbac trên trang Wikipedia về GS Phan Thanh Sơn Nam đều không được chấp nhận và đã bị loại bỏ khỏi phiên bản hiện tại: https://vi.wikipedia.org/wiki/Phan_Thanh_S%C6%A1n_Nam
Đến ngày 4/3 vừa rồi, một tài khoản Facebook ảo mang tên Lan Gian đã đăng một bài trong nhóm LCKH, đưa ra 3 hình chụp hiển vi trong 3 bài báo của nhóm nghiên cứu của GS Nam Phan. Bài này không được nhóm admin chấp nhận đăng vì không có bằng chứng, lý lẽ hay nội dung gì rõ ràng (Hình 1), giống như rất nhiều bài viết tương tự khác đã bị từ chối trong nhóm LCKH.
Sau đó, tài khoản này đăng bình luận trong một bài viết khác để đưa ra các hình chụp hiển vi trên. Bản thân tôi đã kiểm tra thấy các hình chụp đó không có vấn đề gì và nói rõ để mọi người thấy được ý đồ đánh lạc hướng, gây nghi ngờ của tài khoản Lan Gian (xem Hình 2 hoặc ở liên kết sau: https://www.facebook.com/groups/LiemChinhKhoaHoc/permalink/447278296519008/?comment_id=447503589829812).
Những ngày tiếp theo, một tài khoản Facebook ảo khác mang tên Phan Thanh Son Bac được tạo mới để tiếp tục phát tán nhiều thông tin tố cáo không đúng sự thật về GS Nam Phan: https://www.facebook.com/phanthanhson.bac. Chỉ cách đây ít giờ, tài khoản này đã tự đóng hoặc bị report.
Tôi cũng được một thành viên nhóm Liêm Chính Khoa Học cho biết mấy hôm vừa rồi “rất nhiều tài khoản của các thầy cô trường Bách Khoa và các trường khác đều nhận được thư tố cáo từ nhiều nick ảo”.
***
Trong bài viết mới nhất trên trang Facebook cá nhân, GS Nam Phan cho biết “đã rà soát lại, đang đặt hoá chất để lặp lại thí nghiệm và phân tích NMR lại, và cũng đã email xin tạp chí cho đăng bản đính chính cho phần SI của 4 bài báo”.
Cá nhân tôi cho rằng đây là cách ứng xử rất minh bạch, sòng phẳng và đàng hoàng, khiến cho những thông tin vu khống GS Nam Phan không còn cơ hội phát tán.
Cách xử lý này của GS Nam Phan nhắc nhớ một trường hợp khác ứng xử cũng rất minh bạch liên quan đến việc một bài báo của nhóm nghiên cứu tại Đại học Bách khoa Hà Nội bị rút khỏi tạp chí Journal of Electronic Materials vào năm 2017 với lý do “extensive duplication of previous publications, and premature inclusion of preliminary data supplied by collaborators without prior approval”: https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s11664-017-5578-6.pdf.
Nhóm nghiên cứu đã đăng thông báo rất rõ ràng về việc bị rút bài cũng như giải trình chi tiết, nhận trách nhiệm và xin lỗi về những sai sót trong bài báo: http://www.itims.edu.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=811%3Athong-bao-lien-quan-n-vic-bai-bao-investigation-of-co-doped-zno-nanowires-by-x-ray-absorption-spectroscopy-and-ab-initio-simulation&catid=54%3Atin-khoa-hoc&Itemid=170
Trong cả hai trường hợp, chính sự chủ động phản hồi, cung cấp thông tin và minh bạch của các tác giả đã không chỉ giúp nhanh chóng dập tắt những tin đồn và thuyết âm mưu, mà bản thân các nhà nghiên cứu càng nhận được thêm sự tôn trọng và tin tưởng từ đồng nghiệp lẫn công chúng, những yếu tố sống còn đối với hoạt động nghiên cứu khoa học.
Xin nhắc đến hai trường hợp tiêu biểu về cách ứng xử văn minh khi gặp sự cố khoa học để bác nào quan tâm tham khảo và mời các bác chia sẻ thêm những trường hợp, những kinh nghiệm quý khác.
*
Nhóm lao công Liêm Chính Khoa Học sẽ theo dõi kỹ hơn các bài viết, bình luận trong nhóm LCKH để hạn chế lan truyền những thông tin vu khống, sai sự thật, cố tình đánh lạc hướng, gây nghi ngờ vô căn cứ. Xin các bác giúp chúng tôi một tay bằng cách report những bài viết, bình luận mà các bác thấy đáng ngờ hoặc tag trực tiếp nhóm lao công để chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ duy trì không gian thảo luận bình đẳng và văn minh cho tất cả mọi người. Chân thành cảm ơn các bác đã đóng góp nhiều ý kiến bổ ích và tâm huyết để nhóm LCKH hoạt động hiệu quả hơn và có ích hơn cho cộng đồng.
Statistics:
Likes: 246, Shares: 20, Comments: 50
Like Reactions: 216, Haha Reactions: 1, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 26, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0