Duong Tu – 2022-07-14 23:33:29
Xin giới thiệu bài viết mới của tôi trên Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam, tóm tắt một số điểm đáng lưu ý từ báo cáo thường niên Journal Citation Reports (JCR) 2022 mà Clarivate vừa công bố: [https://vjst.vn/vn/tin-tuc/6528/mot-so-diem-dang-luu-y-tu-bao-cao-trich-dan-tap-chi-nam-2022.aspx](https://vjst.vn/vn/tin-tuc/6528/mot-so-diem-dang-luu-y-tu-bao-cao-trich-dan-tap-chi-nam-2022.aspx)
**Tác động mạnh mẽ của đại dịch Covid-19 đến xuất bản học thuật**
Nhờ các bài báo được trích dẫn nhiều liên quan đến Covid-19, hệ số ảnh hưởng (Journal Impact Factor – JIF) năm 2021 của hàng trăm tạp chí đã tăng gấp đôi so với năm 2019. Đa số tạp chí có JIF tăng mạnh thuộc các ngành y đa khoa, chăm sóc tích cực, y tế công cộng, bệnh truyền nhiễm, miễn dịch học và khoa học y sinh. Một vài tạp chí có JIF tăng tới 10 lần so với trước đó.
Cũng từ đóng góp của các bài báo được trích dẫn khủng liên quan trực tiếp đến đặc điểm bệnh lý và điều trị Covid-19, tạp chí The Lancet (JIF tăng hơn 2,5 lần từ 79,323 lên 202,731) lần đầu tiên chiếm được vị trí dẫn đầu của New England Journal of Medicine (JIF từ 91,253 tăng lên 176,079).
Ngoài The Lancet và New England Journal of Medicine, 5 tạp chí khác cũng lần đầu tiên có JIF vượt mốc 100:
* Journal of the American Medical Association (157,335)
* Nature Reviews Molecular Cell Biology (113,915)
* Nature Reviews Drug Discovery (112,288)
* Nature Reviews Immunology (108,555)
* Lancet Respiratory Medicine (102,642)
Tạp chí danh tiếng Nature cũng có JIF tăng rõ rệt từ 49,962 lên 69,504. Nhờ đóng góp quan trọng của các công trình liên quan đến Covid-19, đây là lần đầu tiên trong lịch sử Nature thu hút tới hơn 1 triệu lượt trích dẫn chỉ trong một năm.
Tác động mạnh mẽ của các bài báo liên quan đến đại dịch Covid-19 lên JIF một lần nữa cho thấy sự nhạy cảm của chỉ số này đối với những bài báo được trích dẫn nhiều. Thật vậy, do JIF thể hiện số lượt trích dẫn trung bình (chứ không phải trung vị) vào năm gần nhất của một bài báo được công bố trong vòng 2 năm trước đó, một tạp chí chỉ cần công bố vài bài báo được trích dẫn nhiều đã có thể khiến JIF tăng đột biến, trong khi số lượt trích dẫn của đại đa số bài báo còn lại không thay đổi đáng kể. Nếu như Covid-19 làm JIF của nhiều tạp chí tăng vọt, nó cũng có thể khiến chỉ số này tụt dốc nhanh chóng khi đại dịch qua đi. Do đó, không nên sùng bái và lạm dụng JIF cũng như chỉ dựa vào chỉ số này để đánh giá chất lượng tạp chí nói chung và chất lượng mỗi bài báo nói riêng.
**10 tạp chí Việt Nam trong JCR 2022**
Việt Nam đóng góp 10 tạp chí trong JCR 2022, trong đó mới chỉ có 1 tạp chí lọt được vào danh mục SCIE, đó là Journal of Science: Advanced Materials and Devices (Tạp chí Vật liệu và Linh kiện tiên tiến) của Đại học Quốc gia Hà Nội hợp tác với Nhà xuất bản Elsevier. Nhờ JIF tăng đáng kể từ 5,469 lên 7,382, đây là lần đầu tiên một tạp chí của Việt Nam lọt vào nhóm Q1 với JIF xếp hạng 82 trên tổng số 345 tạp chí ngành khoa học vật liệu.
9 tạp chí khác của Việt Nam thuộc danh mục ESCI bao gồm
* Acta Mathematica Vietnamica
* Advances in Natural Sciences: Nanoscience and Nanotechnology
* Biomedical Research and Therapy
* Journal of Asian Business and Economic Studies
* Journal of Information and Telecommunication
* Vietnam Journal of Chemistry
* Vietnam Journal of Computer Science
* Vietnam Journal of Earth Sciences
* Vietnam Journal of Mathematics
**3 tạp chí bị tước bỏ JIF và 6 tạp chí bị cảnh cáo**
JCR 2022 ngừng cung cấp JIF cho 3 tạp chí do những bất thường về trích dẫn. Cụ thể, các tạp chí Connection Science, Chinese Journal of Organic Chemistry và Indian Journal of Microbiology đã bị tước bỏ JIF do tỷ lệ tự trích dẫn quá cao, lần lượt là 51, 35 và 30%, bóp méo kết quả tính toán JIF cũng như xếp hạng tạp chí. Các tạp chí này sẽ được Clarivate đánh giá lại và sẽ bị loại khỏi JCR nếu không đáp ứng được các yêu cầu và tiêu chí về chất lượng.
Clarivate cũng cảnh cáo 6 tạp chí khác vì hành vi thao túng trích dẫn bằng cách đăng một vài bài báo trích dẫn hàng loạt bài báo khác của chính các tạp chí đó, nhằm thổi phồng lượt trích dẫn để làm tăng JIF. Các tạp chí bị cảnh cáo đều thuộc lĩnh vực y khoa, bao gồm Allergy, American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, Clinical and Experimental Allergy, Experimental Dermatology, HLA và Resuscitation. Kể từ năm sau, các tạp chí tìm cách thao túng trích dẫn kiểu này sẽ bị tước bỏ JIF.
Đáng chú ý, toàn bộ 9 tạp chí “có vấn đề” kể trên đều nằm trong Danh mục tạp chí quốc tế có uy tín của Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED). Hơn nữa, trong số 6 tạp chí bị cảnh cáo vì thao túng trích dẫn, có tới 5 tạp chí còn thuộc cả Danh mục tạp chí ISI có uy tín của NAFOSTED. Có thể nhận thấy 6 tạp chí vừa bị Clarivate cảnh cáo đa số thuộc nhóm Q1 với JIF từ khá cao đến rất cao, đặc biệt là tạp chí American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine (JIF 30,528) và Allergy (JIF 14,710).
Thông tin này cũng như sự lệ thuộc mạnh của JIF vào số ít bài báo được trích dẫn nhiều của một tạp chí như đã trình bày trên đây mang hàm ý quan trọng rằng không nên mặc định xem một tạp chí là uy tín chỉ bằng cách căn cứ thô sơ vào JIF hay nhóm tứ phân vị (Q1-Q4) của nó. JCR bao gồm hàng vạn tạp chí “thượng vàng hạ cám”, trong đó có không ít tạp chí đáng nghi vấn, thậm chí lẫn cả tạp chí “săn mồi”. Do đó, danh mục này không phải chuẩn mực hay khuôn vàng thước ngọc bảo chứng cho chất lượng tạp chí, lại càng không phản ánh chất lượng mỗi bài báo, mà chỉ là hàng rào kỹ thuật và mặt bằng tối thiểu về chất lượng tạp chí mà thôi.
Shared link: https://vjst.vn/vn/tin-tuc/6528/mot-so-diem-dang-luu-y-tu-bao-cao-trich-dan-tap-chi-nam-2022.aspx
Statistics:
Likes: 148, Shares: 10, Comments: 2
Like Reactions: 132, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 15, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0