Duong Tu – 2021-09-26 04:12:01
**ỦY BAN ĐẠO ĐỨC XUẤT BẢN**
Tuần sau sẽ diễn ra sự kiện quan trọng trong giới xuất bản khoa học, đó là Hội nghị thường niên của Ủy ban Đạo đức Xuất bản (Committee on Publication Ethics – COPE).
COPE là tổ chức phi lợi nhuận ra đời năm 1997 từ sáng kiến của một nhóm biên tập viên các tạp chí y khoa uy tín như The Lancet, BMJ, Gut với mục tiêu đảm bảo liêm chính của hoạt động xuất bản hàn lâm cũng như thúc đẩy để thực hành đạo đức trở thành quy tắc tiêu chuẩn của văn hóa xuất bản khoa học: https://publicationethics.org/about/our-organisation
Từ 90 thành viên ban đầu khi mới thành lập, hiện COPE là tổ chức chung của hơn 13 ngàn thành viên, bao gồm 85 nhà xuất bản, 13082 tạp chí, 42 tổ chức và 57 cá nhân: https://publicationethics.org/members
Các hoạt động chính của COPE bao gồm
1. Cung cấp các khóa đào tạo thực hành về nhiều chủ đề như đạo văn, giả mạo dữ liệu, tác giả, xung đột lợi ích, các hành vi sai trái trong xuất bản khoa học: https://publicationethics.org/resources/e-learning
2. Đưa ra những khuyến cáo, hướng dẫn và thực hành tốt về xuất bản khoa học được xây dựng từ quá trình thảo luận định kỳ các tình huống do thành viên đưa ra. Có thể xem miễn phí gần một ngàn tình huống thảo luận, tài liệu, hướng dẫn và khuyến cáo của COPE liên quan tới mọi khía cạnh của hoạt động xuất bản khoa học tại đây: https://publicationethics.org/guidance.
Các tình huống trên trang web của COPE được các nhà xuất bản và tạp chí tham khảo như những “án lệ” để xử lý khi xảy ra trường hợp tương tự. Nhiều hướng dẫn của COPE được thể hiện dưới dạng lưu đồ và hình ảnh rất rõ ràng, dễ hiểu, dễ áp dụng: https://publicationethics.org/files/cope-publication-ethics-flowcharts-full-set.pdf
*
Sau gần 25 năm hoạt động, COPE đã trở thành tổ chức uy tín và có ảnh hưởng toàn cầu. Thật vậy, hơn 13 ngàn tạp chí và nhà xuất bản thành viên của COPE, cũng như nhiều tạp chí chưa là thành viên áp dụng và tuân thủ các khuyến cáo và hướng dẫn của tổ chức này. Việc thỏa mãn nhiều tiêu chí về minh bạch và đạo đức công bố để trở thành thành viên của COPE là một bảo chứng quan trọng cho mức độ đáng tin cậy của các tạp chí và nhà xuất bản: https://publicationethics.org/resources/guidelines-new/principles-transparency-and-best-practice-scholarly-publishing.
Không ít tạp chí nằm trong danh mục ISI hay Scopus có thể vẫn là tạp chí săn mồi hay mạo danh (xem https://www.nature.com/articles/d41586-021-00239-0), nhưng chưa tạp chí hay nhà xuất bản săn mồi nào lọt qua được quá trình sàng lọc để trở thành thành viên của COPE. Rất nhiều người khuyến cáo một trong những cách đơn giản nhất để phân biệt tạp chí đáng tin cậy với tạp chí săn mồi là kiểm tra xem tạp chí có phải là thành viên của COPE hay không (xem https://rxcomms.com/blog/6-ways-spot-predatory-journal/vglasson, hoặc https://blog.orvium.io/identify-a-predatory-journal).
Thành viên của COPE có một số đặc quyền như đề nghị COPE cho ý kiến và lời khuyên về các tình huống, trường hợp cụ thể, tham dự hội nghị thường niên, truy cập các khóa đào tạo, sử dụng công cụ đánh giá chất lượng tạp chí, dùng logo và các biểu mẫu của COPE, bầu chọn Hội đồng Điều hành COPE…
Trong số hơn 13 ngàn tạp chí thành viên của COPE, mới chỉ có 06 tạp chí của Việt Nam, đó là: https://publicationethics.org/members?t=&country%5B%5D=3271&sort=title
* Acta Mathematica Vietnamica
* Biomedical Research and Therapy
* Dalat University Journal of Science
* Journal of Asian Business Economics Studies
* Journal of Economics and Development
* Vietnam Journal of Mathematics
Tuy phí thành viên thông thường khá cao, việc tham gia COPE của các tạp chí Việt Nam lại tương đối thuận lợi do các tạp chí trong nước được hưởng quyền miễn giảm phí này: https://publicationethics.org/reduced-membership-fee. Hi vọng sẽ có thêm nhiều tạp chí của Việt Nam sớm trở thành thành viên của COPE trong tương lai gần.
***
Quay trở lại Hội nghị thường niên của COPE. Hội nghị năm nay sẽ diễn ra trong suốt tuần sau, từ 27/9 đến 1/10 với 9 buổi thảo luận về nhiều chủ đề đang được cộng đồng khoa học và giới xuất bản hàn lâm quan tâm: https://publicationethics.org/events/cope-seminar-2021
* Vấn đề đạo đức trong việc ghi tên tác giả bài báo và các hình thức gian lận tác giả
* Các công xưởng sản xuất bài báo rởm
* Thực hành đạo đức trong việc công bố dữ liệu nghiên cứu
* Làm thế nào để hạn chế lan truyền các công trình khoa học đã bị gỡ bỏ
* Sử dụng trí tuệ nhân tạo trong xuất bản khoa học
* Đa dạng, bình đẳng và dung nạp trong xuất bản hàn lâm
Tôi sẽ tham dự Hội nghị năm nay và buổi thảo luận định kỳ của COPE vào ngày 14/10 sắp tới: https://publicationethics.org/events/cope-forum-thursday-14-october-2021. Bác nào quan tâm và có câu hỏi hoặc tình huống cần tham khảo ý kiến của COPE, tôi có thể chuyển giúp tới các diễn đàn này.
Shared link: https://publicationethics.org/become-member
Statistics:
Likes: 157, Shares: 16, Comments: 10
Like Reactions: 143, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 12, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0