Duong Tu – 2021-09-08 02:37:18
**ĐẦU NẬU KHOA HỌC**
Nhân thảo luận về việc mua bán bài báo và thành tích ảo, một số bác bắt đầu nhắc nhiều đến “*đầu nậu khoa học*” nhưng dường như chưa có sự thống nhất về khái niệm và tiêu chí xác định đối tượng này.
Tôi trình bày dưới đây quan điểm cá nhân của tôi về đầu nậu khoa học, rất mong các bác góp ý và bổ sung thêm để hoàn thiện.
**I. Khái niệm**
Đầu nậu khoa học chỉ những người thực hiện hành vi thu gom sản phẩm khoa học của người khác để bán lại cho những nơi mua chúng.
Khái niệm đầu nậu khoa học độc lập với chất lượng bài báo, đồng thời không phụ thuộc vào năng lực khoa học của đầu nậu.
Thật vậy, một người thu gom và mua bán bài báo, bất kể chất lượng bài kém hay tốt, cũng như trình độ và năng lực anh ta đến đâu – ngay cả khi anh ta là khôi nguyên giải Nobel – vẫn được xem là đầu nậu.
**II. Tiêu chí xác định**
Một người bị đặt nghi vấn là đầu nậu khoa học khi có nhiều hơn hai dấu hiệu bất thường dưới đây – nói cách khác, khi anh ta có “*điểm đầu nậu*” > 2.
1. Sử dụng nhiều địa chỉ làm việc (affiliation) và thường xuyên thay đổi qua lại các địa chỉ này.
1. Chỉ ghi duy nhất địa chỉ làm việc là nơi mua bài.
1. Thuộc một nhóm tác giả thay nhau luân phiên đứng tên các trường mua bài (để đảm bảo luôn được trả tiền, có thể từ một trường, hoặc cùng lúc nhận tiền từ nhiều trường) [1].
1. Số lượng công bố nhiều bất thường và/hoặc tăng đột biến.
1. Đứng tên first/corresponding author trong các bài báo không liên quan đến chuyên môn.
1. Đứng tên chung với các đầu nậu khác.
1. Đứng tên chung với tác giả giả mạo hoặc tác giả không thể xác định danh tính.
Từng dấu hiệu đơn lẻ trong số này có thể chưa giúp đưa ra kết luận, nhưng khi nhiều dấu hiệu xuất hiện cùng lúc, chúng có khả năng chỉ ra một đầu nậu.
**III. Thí dụ minh họa**
Ta hãy lấy Kittisak Jermsittiparsert, nhân vật đã được nhắc đến trong các bài viết dưới đây, làm ví dụ.
– Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: Các trường đại học Việt Nam có thể đang bị ‘ăn thịt’ [2]
– Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: ‘Chất độc’ bắt đầu phát tác [3]
– Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: Cần đầu tư cho nội lực [4]
– Làm thế nào để đăng hàng trăm bài báo khoa học mỗi năm: Trường hợp Kittisak Jermsittiparsert [5]
Hãy thử xem xét các dấu hiệu bất thường đã đề xuất ở mục II để đánh giá nhân vật này có thỏa mãn tiêu chí của một đầu nậu khoa học hay không.
**1. Sử dụng nhiều địa chỉ làm việc (affiliation) và thường xuyên thay đổi qua lại các địa chỉ này.**
Kittisak Jermsittiparsert thỏa mãn tiêu chí này do trong cùng khoảng thời gian 2018-2021, anh ta sử dụng 8 địa chỉ khác nhau (Hình 1) [6], bao gồm các đại học:
– Thái Lan: Kasetsart, Dhurakij Pundit, Chulalongkorn
– Việt Nam: Tôn Đức Thắng, Duy Tân
– Trung Quốc: Henan
– Indonesia: Muhammadiyah Sinjai
– Cộng hòa Síp: City Island
**2. Chỉ ghi duy nhất địa chỉ làm việc là nơi mua bài.**
Kittisak Jermsittiparsert cũng thỏa mãn tiêu chí này. Dưới đây là một số bài báo anh ta chỉ ghi duy nhất địa chỉ nơi mua bài:
– Duy Tân (1/2021): https://www.mdpi.com/1996-1073/14/3/569
– Tôn Đức Thắng (1/2021): https://link.springer.com/article/10.1007/s11356-020-11839-0
– Dhurakij Pundit (2021): https://www.abacademies.org/articles/The-impact-of-covid-19-on-thai-consumer-behaviour-in-using-digital-banking-1939-6104-20-S3-028.pdf
– Kasetsart (8/2020): http://www.ojs.excelingtech.co.uk/index.php/IJSCM/article/view/5261
– Chulalongkorn (6/2020): https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352484720306697
– Henan (9/2020): https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S095965262034378X
– City Island & Muhammadiyah Sinjai (3/2021): https://ieeexplore.ieee.org/document/9374985
**3. Thuộc một nhóm tác giả thay nhau luân phiên đứng tên các trường mua bài.**
Kittisak Jermsittiparsert không thỏa mãn tiêu chí này, có thể do bản thân anh ta là một siêu đầu nậu, tự đổi địa chỉ các trường mua bài, chứ không cần đến một nhóm đứng tên luân phiên như thí dụ ở tài liệu tham khảo số 1.
**4. Số lượng công bố nhiều bất thường và/hoặc tăng đột biến.**
Điều này quá hiển nhiên đối với Kittisak đến nỗi không cần phân tích kỹ, chỉ cần nhìn vào Hình 2 [6] là thấy ngay: số lượng công bố nhảy vọt từ 6 bài năm 2018 lên 207 bài vào năm 2019.
**5. Đứng tên first/corresponding author trong các bài báo không liên quan đến chuyên môn.**
Là một siêu đầu nậu, Kittisak Jermsittiparsert đứng tên first/corresponding author trong gần như mọi bài báo mà anh ta thu gom được trước khi mang đi bán.
Tuy mới hoàn thành chương trình tiến sĩ ngành khoa học xã hội vào năm 2017, Kittisak đứng tên first/corresponding author trong các bài báo thuộc đủ mọi lĩnh vực, từ tính toán lý thuyết đến thực nghiệm, từ khoa học tự nhiên đến khoa học xã hội, như một vài thí dụ dưới đây.
– Tài chính: https://jssidoi.org/jssi/papers/papers/view/400
– Quản lý: https://ojs.excelingtech.co.uk/index.php/IJSCM/article/view/3480
– Hóa học: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17415993.2019.1658764
– Vật liệu: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169433219332155
– Năng lượng: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1359431119303606
– Dược: https://www.sysrevpharm.org/abstract/enhancing-environmental-performance-of-pharmaceutical-industry-of-thailand-role-of-big-data-green-innovation-and-supply–65055.html
– Kĩ thuật: https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00500-021-05686-5
– Khoa học máy tính: https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10772-020-09690-2
– Xây dựng: http://www.techno-press.org/content/?page=article&journal=sss&volume=26&num=2&ordernum=2
**6-7. Đứng tên chung với các đầu nậu khác & đứng tên chung với tác giả giả mạo hoặc tác giả không thể xác định danh tính. **
Kittisak Jermsittiparsert đứng tên chung trong loạt bài báo với đầu nậu kiêm tác giả không thể xác định danh tính Narjes Nabipour của Trường Đại học Duy Tân [7]. Ngoài ra, thông qua tác giả ma này, Kittisak còn có liên hệ gián tiếp với một đầu nậu khác là Shahaboddin Shamshirband và tác giả giả mạo David Ross. Chi tiết về mạng lưới mafia khoa học này đã được phân tích trong tài liệu tham khảo số 4.
Như vậy, Kittisak Jermsittiparsert đạt 6/7 “*điểm đầu nậu*” và là một đầu nậu khoa học điển hình.
**Tài liệu tham khảo**
1. Thủ thuật khai man nhiệm sở để thăng hạng đại học: Hiện tượng các trường Việt Nam
https://thanhnien.vn/giao-duc/thu-thuat-khai-man-nhiem-so-de-thang-hang-dai-hoc-hien-tuong-cac-truong-viet-nam-1291462.html
2. Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: Các trường đại học Việt Nam có thể đang bị ‘ăn thịt’
https://thanhnien.vn/giao-duc/thanh-tich-ao-trong-nghien-cuu-khoa-hoc-cac-truong-dai-hoc-viet-nam-co-the-dang-bi-an-thit-1273694.html
3. Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: ‘Chất độc’ bắt đầu phát tác
https://thanhnien.vn/giao-duc/thanh-tich-ao-trong-nghien-cuu-khoa-hoc-chat-doc-bat-dau-phat-tac-1395618.html
4. Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: Cần đầu tư cho nội lực
https://thanhnien.vn/giao-duc/bai-3-can-dau-tu-cho-noi-luc-1395656.html
5. Làm thế nào để đăng hàng trăm bài báo khoa học mỗi năm: Trường hợp Kittisak Jermsittiparsert
https://www.facebook.com/groups/LiemChinhKhoaHoc/posts/325895748657264
6. Hồ sơ Scopus của Kittisak Jermsittiparsert: https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57214268798
7. Thành tích ảo trong nghiên cứu khoa học: Dấu hỏi về những tác giả ‘ma’
https://thanhnien.vn/giao-duc/bai-2-dau-hoi-ve-nhung-tac-gia-ma-1395631.html
Statistics:
Likes: 109, Shares: 11, Comments: 37
Like Reactions: 95, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 2, Love Reactions: 11, Sad Reactions: 1, Angry Reactions: 0