BrightOtter5962 – 2025-10-02 13:21:02
Sau một bài viết đăng trên Facebook cá nhân, một số anh chị em đã quen, chưa quen và sắp quen, người nhắn tin, kẻ gọi điện khẳng định họ là chuyên gia kỳ cựu trong ngành, có minh chứng cụ thể qua một số bài phỏng vấn báo chí, các video tiktok, và vài bài thuyết trình tại các diễn đàn trong và ngoài nước.
Lười tranh luận, và cũng không đủ thời gian để trả lời từng người. Do vậy xin mượn diễn đàn liêm chính để lạm bàn về các chuyên gia tự phong một vấn nạn xã hội ngày càng nhức nhói tại VN.
Chuyên gia tự phong: Khi danh xưng không đi cùng năng lực
Với sự phát triển nổi trội của mạng xã hội, chỉ cần một chiếc thẻ công ty đi kèm chức danh bóng bẩy, vài buổi diễn thuyết trên các sân khấu hào nhoáng, nhiều người đã mặc nhiên trở thành… “chuyên gia” trong mắt công chúng. Nhưng liệu những chuyên viên cao cấp này có thực sự là chuyên gia, hay chỉ là sản phẩm của truyền thông và chiêu trò lăng-xê nhằm xây dựng thương hiệu công ty?
1. Vì sao “chuyên gia dỏm” vẫn có đất sống?
* Công ty lớn tạo vỏ bọc uy tín
Một nhân viên cấp trung ở tập đoàn đa quốc gia, chỉ cần gắn mác “Manager” hay “Head of Department”, sẽ dễ dàng được giới thiệu là “chuyên gia” tại các hội thảo, hội nghị, thậm chí các hội đồng tư vấn cấp…quốc gia. Thực tế, không ít người chỉ có vài năm kinh nghiệm, chưa từng công bố bất cứ nghiên cứu khoa học hay chủ trì một dự án nào có ảnh hưởng về mặt kinh tế xã hội.
* Hệ sinh thái truyền thông – sự kiện
Các diễn đàn, workshop thường cần các gương mặt đại diện hoặc nhà tài trợ để thu hút khách hàng, đồng thời giảm gánh nặng tài chính cho đơn vị tổ chức. Tiêu chí mời diễn giả nhiều khi không dựa vào năng lực chuyên môn, mà dựa vào danh tiếng công ty hay túi tiền của nhà tài trợ.
* Tâm lý sính ngoại, chuộng thương hiệu
Trong nhiều trường hợp, số đông thường mặc định rằng: những ai làm cho tập đoàn lớn, có chức danh tiếng Anh nghe kêu kêu thì chắc chắn là người giỏi. Nhưng phần nhiều, đó chỉ là hào quang vay mượn.
2. Tác hại của “chuyên gia tự phong”
* Làm méo mó giá trị chuyên môn: Người có thực lực nhưng không có đủ phương tiện truyền thông thường bị đánh giá thấp so với những màn PR rầm rộ. Hậu quả là lắm thầy, nhan nhãn các chuyên gia nhưng khách hàng thì vẫn tiền mất tật mang.
* Lãng phí nguồn lực xã hội: Các quyết định quan trọng đôi khi được đưa ra dựa trên ý kiến hời hợt của các “chuyên gia” thiếu trình độ. Nhiều hội thảo, workshop kết thúc bằng tiếng thở dài do không hiểu các “chuyên gia” đang nói gì, chỉ nghe tiếng gió phần phật.
* Mất niềm tin cộng đồng: Khi công chúng phát hiện ra bằng cấp ảo – chuyên gia rỏm, uy tín của cả ngành hoặc tổ chức cũng bị ảnh hưởng nặng nề.
3. Chuyên gia thật khác gì với “chuyên gia dỏm”?
* Về thành tích: Chuyên gia thật có công trình, dự án, sản phẩm được kiểm chứng. “Chuyên gia dỏm” thường chỉ dựa vào chức danh và thương hiệu công ty.
* Về sự công nhận: Chuyên gia thật được đánh giá bởi giới chuyên môn, đồng nghiệp trong và ngoài nước. Chuyên gia dỏm chỉ được truyền thông và các sự kiện tâng bốc.
* Về tư duy và cách nói: Chuyên gia thật khiêm tốn, luôn đưa ra dẫn chứng cụ thể, lập luận có cơ sở. Chuyên gia dỏm hô hào khẩu hiệu, thích “đao to búa lớn” nhưng không có dẫn chứng cụ thể.
* Về đóng góp: Chuyên gia thật phát triển lý thuyết và mô hình mới, áp dụng được vào thực tiễn, tạo ra giá trị thiết thực cho cộng đồng. Chuyên gia dỏm chỉ dừng lại ở vài “show diễn” với những slide màu mè hoa lá hẹ.
4. Kết
Đừng để hào quang truyền thông, danh tiếng ảo đánh tráo khái niệm. Chuyên môn thật sự không nằm ở chức danh, mà ở kết quả nghiên cứu, bằng phát minh/sáng chế hoặc các dự án cụ thể mang lại giá trị thiết thực cho cộng đồng. Một xã hội văn minh phải biết phân biệt giữa tri thức thật và hào quang PR, bớt chém gió lại, chịu khó nghiên cứu tìm tòi, danh tiếng sẽ tự tìm đến khi thành quả của chúng ta được cộng đồng công nhận!
P/s. Người viết cũng không dám nhận mình là chuyên gia, và bài viết trên chỉ thể hiện quan điểm cá nhân, không áp đặt. Có gì sơ suất, mong các chuyên gia thực thụ, những bậc cao minh vui lòng chỉ giáo 😉
References chủ yếu cho vui:
1. https://theinvestor.vn/what-seen-from-exposed-multi-billion-dollar-financial-scams-in-vietnam-d14144.html?utm_source=chatgpt.com
2. https://tuoitrethudo.vn/ca-nh-ba-o-pho-ng-kha-m-nha-khoa-su-du-ng-chu-ng-chi-aao-gia-de-truyen-thong-cau-khach-161120.html
3. https://www.cbinsights.com/research/biggest-startup-frauds/
Statistics:
Likes: 111, Shares: 11, Comments: 10
Like Reactions: 105, Haha Reactions: 0, Wow Reactions: 0, Love Reactions: 4, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0
.png)