Anonymous participant – 2025-08-21 23:04:59
# Hiện tượng “sính ngoại” trong học thuật và câu chuyện các giáo sư Việt kiều
Trong nhiều năm qua, tại Việt Nam, không ít hội thảo, diễn đàn, khóa học quản trị, hay các sự kiện khoa học giáo dục thường mời các giáo sư Việt kiều hoặc người nước ngoài làm keynote speaker, giảng viên khách mời. Hiện tượng này một mặt phản ánh khát vọng hội nhập và mong muốn tiếp cận tri thức quốc tế, nhưng mặt khác cũng phơi bày tâm lý “sính ngoại”, đôi khi đặt danh xưng và xuất thân từ phương Tây cao hơn năng lực thực sự.
Đặc biệt, trong lĩnh vực Management (Quản trị – Kinh doanh), vốn đã “thị trường hóa” rất mạnh, việc định giá năng lực học thuật cần hết sức tỉnh táo. Không phải bất cứ ai có danh xưng “giáo sư” ở nước ngoài cũng đồng nghĩa với học thuật hàng đầu thế giới.
## Chuẩn quốc tế để trở thành Associate Professor và Full Professor
Để nhìn khách quan hơn, cần tham chiếu tiêu chuẩn bổ nhiệm giảng viên ở các nước phát triển.
1. Mỹ (tenure-track system)
* Assistant Professor: giai đoạn đầu sự nghiệp, sau 5-7 năm phải xét thăng tiến. Yêu cầu có công bố quốc tế, khả năng nghiên cứu độc lập, năng lực giảng dạy.
* Associate Professor (with tenure): đòi hỏi hồ sơ ổn định, có dấu ấn riêng, thường có từ 5-15 bài trong top journals (ví dụ AMJ, SMJ, Management Science…). Ngoài ra cần tham gia cộng đồng học thuật quốc tế và hướng dẫn sau đại học.
* Full Professor: không chỉ là “có nhiều bài báo” mà phải có ảnh hưởng tầm quốc tế, vai trò lãnh đạo học thuật (editor, hội đồng khoa học), hướng dẫn tiến sĩ, giành được tài trợ lớn.
2. Anh (UK)
* Thang bậc: Lecturer → Senior Lecturer/Reader → Professor.
* Reader / Senior Lecturer (tương đương Associate Professor): yêu cầu công bố quốc tế ổn định, được đánh giá cao trong các kỳ REF (Research Excellence Framework).
* Professor: phải chứng minh tầm ảnh hưởng nghiên cứu quốc tế, thường có trích dẫn cao, tham gia điều hành học thuật, đóng góp lớn cho ngành.
3. Úc và Châu Âu
* Các nước này có khung tương tự: Associate Professor đòi hỏi một hồ sơ nghiên cứu vững chắc, được công nhận quốc tế; Full Professor cần thêm thành tựu nổi bật, vai trò lãnh đạo học thuật và mentoring thế hệ sau.
* Nhìn chung, ở các nước phát triển, chuẩn để “lên” Associate hay Full Professor rất khắt khe, thiên về nghiên cứu tầm quốc tế chứ không chỉ giỏi giảng dạy.
## Trường hợp TS. Nguyễn Nhật Nguyên – ví dụ điển hình
Gần đây, báo chí Việt Nam đưa tin về TS. Nguyễn Nhật Nguyên (Arthur Nguyen) – một giảng viên Việt Nam tại Pháp – được phong hàm giáo sư cấp quốc gia ngành Khoa học quản trị ở tuổi 34. Trước đó, anh từng là phó giáo sư từ năm 30 tuổi.
Điểm đặc biệt:
* Đây không phải là “tenure-track promotion” như ở Mỹ, mà là một kỳ thi quốc gia đặc thù của Pháp.
* Kỳ thi kéo dài nhiều tháng, ứng viên phải làm các bài thi thiết kế giảng dạy, trình bày, phản biện học thuật… trước hội đồng.
* Nó cho thấy năng lực sư phạm, tư duy phản biện, khả năng ứng xử học thuật trong áp lực – một nét đặc thù của hệ thống Pháp.
Tuy nhiên, nếu so sánh với chuẩn ở Mỹ/Anh/Úc:
* Hồ sơ công bố quốc tế của anh còn mỏng (so với chuẩn Associate Professor tại Mỹ – thường đòi hỏi 5–15 bài top-tier journals).
* Chưa rõ về năng lực hướng dẫn tiến sĩ, kêu gọi tài trợ, vai trò biên tập… – những yếu tố quyết định vị thế học thuật quốc tế.
* Nói cách khác, anh đạt được một danh vị cao trong hệ thống Pháp, nhưng nếu đặt cạnh chuẩn quốc tế rộng hơn, hồ sơ cần được nhìn nhận trong ngữ cảnh hệ thống riêng biệt.
## Kết luận: Đừng để “sính ngoại” lấn át đánh giá thực chất
Việc mời các giáo sư Việt kiều hay người nước ngoài về Việt Nam là cần thiết, giúp chúng ta tiếp cận đa dạng tri thức. Nhưng nếu chỉ dựa vào danh xưng “giáo sư ở nước ngoài” để tôn vinh mà không phân tích kỹ năng lực thực sự, thì dễ rơi vào “sính ngoại”.
Câu chuyện TS. Nguyễn Nhật Nguyên cho thấy:
* Ở Pháp, anh là giáo sư đúng nghĩa, được công nhận qua kỳ thi nghiêm ngặt.
* Nhưng nếu so với chuẩn quốc tế (Mỹ, Anh, Úc), hồ sơ này mới chỉ tương đương một bước khởi đầu, còn xa mới đạt chuẩn Full Professor theo nghĩa toàn cầu.
Vì vậy, điều quan trọng là: khi tổ chức hội thảo, mời keynote speakers, hay xây dựng hợp tác, cần đánh giá trên cơ sở chuẩn mực học thuật quốc tế (công bố, trích dẫn, dự án, mentoring…), thay vì chỉ dựa vào danh vị hay “hào quang Việt kiều”.
Statistics:
Likes: 224, Shares: 39, Comments: 185
Like Reactions: 191, Haha Reactions: 22, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 8, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 1
.png)