Duong Tu – 2024-10-05 12:40:30
**LÀM THẾ NÀO ĐỂ GIÀNH GIẢI NOBEL?**
Tuần sau sẽ là Tuần lễ Nobel khi các giải Nobel thường niên được công bố. Tờ Nature có thống kê rất thú vị với đồ họa cực kỳ sinh động về các giải Nobel khoa học (hóa học, vật lý, y sinh).
Kể từ lần đầu tiên trao giải năm 1901, đã có 346 giải Nobel khoa học được trao cho 646 nhà nghiên cứu.
5 người từng 2 lần trở thành khôi nguyên Nobel: Frederick Sanger, John Bardeen, K. Barry Sharpless, Linus Pauling (giải thứ hai là Nobel hòa bình) và Marie Curie.
Tuổi trung bình của các nhà khoa học khi được trao giải là 58, còn độ tuổi thường được nhận giải nhất là 54.
Người trẻ nhất từng được trao giải Nobel là Lawrence Bragg ở tuổi 25 khi ông chia sẻ Nobel vật lý năm 1915 với cha mình là William Bragg cho công trình phân tích cấu trúc tinh thể bằng tia X.
Người cao tuổi nhất khi nhận giải là John B. Goodenough, với giải Nobel hóa học năm 2019 khi ông đã 97 tuổi cho công trình của ông và hai người khác về phát triển pin lithium.
Trong số những người được trao giải Nobel khoa học, nam giới chiếm tỷ lệ áp đảo so với nữ giới.
Các nhà khoa học nữ thường được trao giải Nobel y sinh nhiều hơn so với các lĩnh vực hóa học và vật lý.
Tỷ lệ nhà khoa học nữ được trao giải đã tăng đáng kể trong thời gian gần đây. Trong toàn bộ thế kỷ 20, chỉ có 11 giải Nobel khoa học được trao cho phụ nữ. Nhưng từ năm 2000 đến nay, đã có tới 15 phụ nữ giành giải.
Khoảng thời gian từ khi công bố công trình đến lúc được trao giải Nobel ngày càng kéo dài hơn. Trước năm 1960, khoảng cách này chỉ là 14 năm, nhưng đã kéo dài hơn gấp đôi, lên 29 năm, vào những năm 2010. Giải Nobel không trao cho người đã qua đời.
Trong lĩnh vực y sinh, 65% giải Nobel được trao cho 2 đến 3 người. Ngược lại, ở lĩnh vực hóa học, 55% số giải được trao cho một người duy nhất.
Số người được nhận trọn vẹn giải Nobel mà không phải chia sẻ với ai khác đã giảm mạnh từ giữa thế kỷ 20.
Khoảng 54% giải Nobel được trao cho các nhà khoa học ở Bắc Mỹ, tiếp đến là châu Âu.
Mới chỉ có 10 khôi nguyên Nobel đến từ các nước thu nhập thấp và trung bình thấp. Hầu hết những người này đều đã chuyển đến Bắc Mỹ hoặc châu Âu tại thời điểm nhận giải.
Cơ hội giành giải Nobel tăng lên với những người làm việc trong nhóm nghiên cứu của khôi nguyên Nobel, hoặc cộng tác với học trò của các vị này.
Chẳng hạn, John W. Strutt được trao giải Nobel vật lý năm 1904 cho công trình nghiên cứu đặc tính của chất khí. Strutt có tới 228 hậu duệ giành giải Nobel trong các năm sau đó.
Strutt chỉ có một học trò trực tiếp giành giải Nobel, đó là Joseph Thomson với công trình khám phá hạt electron được trao giải Nobel vật lý năm 1906.
Nhưng Joseph Thomson có tới 9 học trò nhận giải Nobel vật lý và 2 học trò trở thành khôi nguyên Nobel hóa học.
Những học trò của Thomson tiếp tục đào tạo rất nhiều thế hệ khôi nguyên Nobel tiếp theo.
Còn rất nhiều “gia tộc” Nobel tương tự. Các “gia tộc” này cũng kết nối với nhau theo cách nào đó. 702 trong tổng số 736 nhà khoa học giành giải Nobel khoa học và kinh tế lại thuộc về một “đại gia tộc” mà các thành viên đều có kết nối học thuật với nhau.
Chỉ có 32 khôi nguyên Nobel không có kết nối với “đại gia tộc” này.
Nguyên nhân của hiện tượng này có thể là nhân tài sinh ra nhân tài, hoặc những người thắng giải Nobel đề cử chính hậu duệ khoa học của họ cho các giải Nobel tương lai.
Hướng nghiên cứu cũng là yếu tố quan trọng quyết định cơ hội được trao giải Nobel. Phân tích 69 giải Nobel được trao trong các năm từ 1995 đến 2017 cho thấy một số hướng nghiên cứu được trao giải nhiều hơn hẳn. Chỉ 5 hướng nghiên cứu sau đây đã chiếm tới hơn một nửa giải Nobel trong số 69 giải kể trên: vật lý hạt, sinh học tế bào, vật lý nguyên tử, khoa học thần kinh và hóa học phân tử.
Cuối cùng, cơ hội trở thành khôi nguyên Nobel cũng tăng lên với những người có tên gọi bắt đầu bằng một số chữ cái nhất định. Trong số 642 nhà nghiên cứu giành giải Nobel khoa học, có tới 69 người mang tên gọi bắt đầu bằng chữ cái J và 62 người có tên bắt đầu bằng chữ cái A.
Chúc may mắn, Ngọc Anh và Hoài An.
Statistics:
Likes: 346, Shares: 70, Comments: 9
Like Reactions: 271, Haha Reactions: 3, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 67, Sad Reactions: 1, Angry Reactions: 0