Hy Luong – 2024-09-27 17:13:57
TRUNG THỰC TRONG HỌC THUẬT
1. Trung thực là một nguyên tắc đạo đức cốt lõi của cộng đồng khoa học/học thuật, cả ở cộng đồng quốc tế và những cộng đồng địa phương. Trung thực không chỉ trong việc trình bày kết quả nghiên cứu, mà còn trong những thông tin khác của một bài/chương sách được xuất bản, gồm cả địa chỉ (affiliation) là nơi tiến hành và chịu một phần trách nhiệm về nghiên cứu. (TS. Dương Tú đã trình bày rất đầy đủ về tầm quan trọng của địa chỉ (affiliation), và tôi không lập lại ở đây.) Trung thực không chỉ ở những nhà khoa học hay những nhà nghiên cứu, mà còn ở các cơ sở khoa học và giáo dục.
2. Đã có những người lập luận là đạo đức, vốn được kiến tạo, bao giờ cũng khác biệt từ cộng đồng này sang cộng động khác. Tuy nhiên, nếu việc không trung thực trong học thuật và môi trường học thuật ở cấp độ nhà nghiên cứu hay cơ sở nghiên cứu và giáo dục được biện minh và chấp nhận để trở thành chuyện « thường ngày ở huyện », thì một nền học thuật như thế chỉ có băng hoại và phá sản. Trung thực là một nguyên tắc không những cốt lõi mà cũng phải là phổ quát trong môi trường học thuật. Ở Việt Nam, như TS. Dương Tú đã trình bày, Quỹ NAFOSTED và gần đây, một số Đại học cũng đã ra quy định về việc ghi địa chỉ (affiliation) trong xuất bản và những quy định này phù hợp với thông lệ quốc tế.
3. Ở cấp độ cá nhân, một nhà nghiên cứu có thể hợp tác nghiên cứu tại cơ sở khác với cơ quan chủ quản nếu việc hợp tác này công khai, minh bạch, và cơ quan chủ quản cho phép hay không cấm. Trong trường hợp này, ghi địa chỉ (affiliation) là cả nơi tiến hành nghiên cứu và cơ quan chủ quản là bình thường trong cộng đồng học thuật.
4. Tuy nhiên, khi việc ghi địa chỉ (affiliation) là tiền trao cháo múc, cơ sở chỉ mua « affiliation », và nhà nghiên cứu bán « affiliation », thì rõ rệt là việc này không phản ảnh thực lực khoa học/học thuật của cơ sở này. Rõ rệt là cơ sở này thiếu trung thực và vi phạm đạo đức: thiếu trung thực với cộng đồng học thuật và không trung thực với xã hội nói chung. Nhà nghiên cứu bán « affiliation » cũng đã tiếp tay cho sự thiếu trung thực. Theo báo Thanh Niên, GS. Ngô Bảo Châu phát biểu : “*tôi được biết có một số nhà khoa học Việt Nam công bố bài dưới địa chỉ của nhiều cơ sở khoa học nơi họ không phải là cán bộ cơ hữu*…*Nếu những việc này được thực hiện trong một thỏa thuận với sự đồng thuận của cơ quan chủ quản, hoặc cơ quan chủ quản không nghiêm cấm chuyện này thì tôi không thấy dấu hiệu vi phạm. Điều này trở thành vấn đề đạo đức khi mặc dù cơ quan chủ quản có quy định cấm việc các nhà khoa học cơ hữu công bố dưới những địa chỉ khác mà họ vẫn lén lút làm như thế.*” Tôi cho là ngay cả khi cơ quan chủ quản không nghiêm cấm, nhưng nếu nhà nghiên cứu ghi địa chỉ (affiliation) theo kiểu tiền trao cháo múc, thì nhà nghiên cứu đã tiếp tay cho sự không trung thực của cơ quan/người mua. Như thế là vi phạm hay tiếp tay cho sự vi phạm một nguyên tắc đạo đức cốt lõi trong cộng đồng học thuật.
5. Giáo sư Ngô Bảo Châu cũng có viết trên Facebook của mình : “Có một số ý kiến cho rằng việc ghi địa chỉ linh hoạt làm ảnh hưởng đến ranking các trường đại học, làm cho một số đại học thuộc chiếu dưới được trèo lên chiếu trên. Việc ranking này không ảnh hưởng đến kinh phí dành cho các trường này cho nên về bản chất, nó chỉ giải quyết khâu oai.” Tôi thấy việc mua ”affiliation” của 1 đại học theo kiểu “tiền trao cháo múc” không chỉ là trò chơi sắp hạng để giải quyết khâu “oai” và không phải là vô thưởng vô phạt. Việc mua affiliation này vi phạm nguyên tắc trung thực với cộng đồng học thuật và với cả xã hội, gồm cả sinh viên tiềm năng và gia đình họ.
6. Trong nghiên cứu khoa học, trách nhiệm chế tài trong trường hợp vi phạm đạo đức là nơi nghiên cứu được tiến hành, cơ quan chủ quản (employer), và tạp chí/nhà xuất bản. Khi các đại học trong nước vi phạm đạo đức thì thường là Bộ chủ quản có trách nhiệm chế tài. Một mặt khác, khi nhà nghiên cứu hay cơ sở nghiên cứu có dấu hiệu vi phạm đạo đức và nguyên tắc trung thực, cộng đồng học thuật thường phát hiện ra vấn đề trước cơ quan hay Bộ chủ quản. Dù không có quyền chế tài, cộng đồng học thuật và công chúng có quyền theo dõi và đặt câu hỏi, dù nhà nghiên cứu và cơ sở nghiên cứu không nhất thiết phải trả lời cộng đồng học thuật và công chúng.
Shared link: https://tuoitre.vn/bat-ngo-tac-gia-sieu-nang-suat-ky-2-tac-gia-nguoi-nuoc-ngoai-la-ma-quen-20240925095006535.htm
Statistics:
Likes: 147, Shares: 18, Comments: 23
Like Reactions: 119, Haha Reactions: 1, Wow Reactions: 1, Love Reactions: 26, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0