Quý Hiên Lê – 2023-12-23 10:03:31
Ngày mai bắt đầu từ hôm nay
Nhưng muốn bắt đầu thì nên xác định: “Với những người đó thì chúng ta thua”. Câu trong ngoặc kép tôi vừa trích dẫn là GS Phung Ho Hai nói trong hội thảo hôm 19.12, nhưng báo Thanh Niên không đăng hết những gì giáo sư nói, chỉ trích dẫn thế này thôi: “Trong cộng đồng toán có những người bán bài kinh khủng, thu hàng đống tiền, họ phớt lờ, bất chấp những người còn lại. Vấn đề bây giờ là đừng để những người khác theo những người đó. Đừng để những người trẻ đi theo con đường đó. Văn hóa khoa học nằm ở chỗ trò sẽ học thầy, thầy mà xấu thì kiểu gì trò cũng xấu. Nên phải xây dựng được văn hóa LCKH”, GS Hải nói.
https://thanhnien.vn/liem-chinh-nghien-cuu-khoa-hoc-bat-dau-tu-hom-nay-de-cuu-nha-khoa-hoc-tre-185231222222111718.htm
Bài viết này, cũng tường thuật một phần nội dung hội thảo hôm 19.12, và là bài cuối cùng về hội thảo. Trong bài, chúng tôi tiếp phản ánh ý kiến các nhà khoa học theo mạch có 3 mệnh đề: khép lại quá khứ, nhìn tới tương lai, cần có luật/quy định khung về LCKH.
Ý tứ thì đã rõ như trên tít: Ngày mai bắt đầu từ hôm nay. Tạm xác định hôm nay là hôm diễn ra hội thảo, sự kiện có ý nghĩa chỉ dấu cho công chúng thấy hai Bộ đã chính thức nhận ra vấn đề.
Có một ý hay của PGS Nguyễn Tài Đông mà hôm nọ tôi cũng đã có đề cập ở diễn đàn này, đó là đề cao vai trò dẫn dắt của trường, viện lớn. Theo PGS Nguyễn Tài Đông thì cần xây dựng một số đơn vị tiên phong, đầu ngành để dẫn dắt, tương tự như Hội đồng giám sát nhà nước và Quỹ NAFOSTED. (Tiếc quá, PGS Đông hình như không chơi FB. Lần đầu tiên được nghe thầy Đông phát biểu, ý nào tôi cũng muốn trích).
Tôi cũng tâm đắc ý này của TS Duong Tu: “Trong một môi trường xã hội mà có rất nhiều vấn đề về liêm chính như ở nước ta thì các nhà khoa học nên đóng vai trò làm gương về sự trung thực và liêm chính như một nghĩa vụ học thuật để vực dậy niềm tin của công chúng vào khoa học và truyền cảm hứng cho xã hội”. PGS Nguyễn Tài Đông cũng có ý tương tự: “Chúng ta (nhà khoa học – QH) không có quyền lực, không có tiền bạc. Nhưng chúng ta theo đuổi tri thức, theo đuổi trí tuệ, theo đuổi chân lý (bản thân chân lý là trí tuệ). Nếu như không bảo vệ cái này (liêm chính – QH) thì không có khoa học”. Nhưng bài đăng trên báo giấy, khuôn khổ có hạn, ý kiến trích dẫn chỉ mang tính đại diện thôi.
Một thông tin quan trọng được nêu trong bài là Thứ trưởng Bộ KH-CN Trần Hồng Thái cho biết Bộ này đang xây dựng đề án sửa luật KHCN, và sẽ đưa các nội dung về LCKH vào luật. Thứ trưởng Thái nói: “Nhưng liêm chính không chỉ thuộc phạm vi pháp luật mà văn hóa, đạo đức. “Vậy vấn đề nào là pháp luật, vấn đề nào là văn hóa? Đã cần thay đổi quy định pháp luật về LCKH chưa? Thay đổi cái gì? Đó là những câu hỏi cần được sớm trả lời”.
(Có 2 mạch nội dung khác của hội thảo mà báo TN không đưa vào: đạo văn; xây dựng tạp chí khoa học VN thành các tạp chí quốc tế. Đạo văn là một hoạt động phi liêm chính quá “cổ điển” rồi, ai cũng thấy cần phải chống lại đạo văn, cho nên trong một hội thảo có ý nghĩa khởi đầu, và chỉ diễn ra trong chưa đầy 4 tiếng đồng hồ, thì không nên dành quá thời gian cho nó. XD tạp chí khoa học VN cũng thế, nó quá rộng, và không phải là vấn đề cần được ưu tiên trong chủ đề LCKH thời điểm hiện tại).
Tiện thể, xin cũng giới thiệu một số tin bài của các báo dành cho hội thảo hôm 19.12 ở đây để ai thích có thông tin tổng thể có thể tìm đọc (vì nội dung hội thảo thì nhiều, việc đăng tải của các báo cũng giới hạn, nên mỗi báo sẽ chọn nội dung mà mình quan tâm nhất). Có một số bài có thể đã trùng với tus của anh Minh Dang Doan. Cuộc này hình như Bộ KHCN không mời rộng rãi báo chí, chỉ mời 2 báo “nhà” là VnE và GD Thời đại. Các báo khác tự biết mà đến, trong đó có nhiều báo đang ở nhà nghe nói có hội thảo đang diễn nên vội phi đến (qua đó cho thấy đây là vấn đề “nóng” thế nào, còn hơn cả chính sách tuyển sinh ĐH và thi tốt nghiệp THPT). Tuy nhiên, điểm cộng của lãnh đạo hai Bộ là báo nào tự biết mà đến cũng đều hoan nghênh, thậm chí còn mời đại diện giới truyền thông phát biểu.
Trước hết là xin giới thiệu báo nhà, báo Thanh Niên (có nhiều bài đã được thảo luận trong một số tus trước đó):
Bài 1: https://thanhnien.vn/vi-pham-liem-chinh-hoc-thuat-pho-bien-nhat-la-tuy-tien-gan-ten-tac-gia-185231219165035316.htm
Bài 2: https://thanhnien.vn/liem-chinh-nghien-cuu-khoa-hoc-da-den-luc-co-quan-quan-ly-phai-vao-cuoc-185231219231549534.htm
Bài 3: https://thanhnien.vn/liem-chinh-nghien-cuu-khoa-hoc-nhieu-quan-niem-can-duoc-giai-ao-185231221202535822.htm
Bài 4 là bài mà tôi đã dẫn link ngay từ đầu.
Ngoài ra báo Thanh Niên còn đăng bài bình luận này của GS Phùng Hồ Hải: https://thanhnien.vn/trung-thuc-trong-khoa-hoc-la-tieu-chi-toi-quan-trong-185231221010730709.htm
Báo Đại biểu nhân dân (báo của Quốc hội):
https://daibieunhandan.vn/giao-duc–y-te1/co-quan-quan-ly-nha-nuoc-can-vao-cuoc-de-xu-ly-van-de-liem-chinh-khoa-hoc-i354811/
https://daibieunhandan.vn/giao-duc–y-te1/liem-chinh-nghien-cuu-khoa-hoc-phai-liem-chinh-trong-dao-duc-trong-hanh-vi-huong-den-su-trong-sang-i354907/
https://daibieunhandan.vn/giao-duc–y-te1/can-tranh-bien-viec-liem-chinh-thanh-co-hoi-de-mat-sat-cac-nha-giao-nha-khoa-hoc-i355140/
Báo VnExpress, báo của Bộ KHCN có bài này: https://vnexpress.net/chuyen-gia-kien-nghi-xay-dung-quy-dinh-khung-liem-chinh-khoa-hoc-4690716.html
Báo Giáo dục Thời đại, báo của Bộ GD-ĐT: https://giaoducthoidai.vn/dien-dan-thao-luan-da-chieu-ve-liem-chinh-trong-nghien-cuu-khoa-hoc-post665393.html
https://giaoducthoidai.vn/viet-nam-khong-phai-la-hoang-mac-ve-liem-chinh-khoa-hoc-post665436.html
Ngoài ra báo GD-TĐ cũng có 2 bài mở rộng từ hội thảo (ngoài trích dẫn các ý kiến trong hội thảo, có một số ý kiến hỏi thêm sau hội thảo):
https://giaoducthoidai.vn/day-manh-liem-chinh-hoc-thuat-can-thay-doi-tu-nhan-thuc-hanh-dong-den-co-che-post665828.html
https://giaoducthoidai.vn/khong-danh-doi-post665830.html
Báo Tiền Phong: https://tienphong.vn/chi-hon-2-tap-chi-khoa-hoc-cua-viet-nam-lot-vao-danh-muc-scopus-wos-post1597072.tpo
https://tienphong.vn/5-hanh-vi-vi-pham-liem-chinh-khoa-hoc-pho-bien-tai-viet-nam-post1597198.tpo
Báo Tuổi trẻ: https://tuoitre.vn/viet-nam-chi-co-13-tap-chi-khoa-hoc-thuoc-danh-muc-scopus-va-wos-20231219165004506.htm
https://tuoitre.vn/liem-chinh-khoa-hoc-van-o-thoi-hong-hoang-20231219231755301.htm
VOV2 (kênh khoa học giáo dục của Đài TNVN): https://vov2.vov.vn/giao-duc-dao-tao/can-co-bo-quy-tac-ve-liem-chinh-khoa-hoc-46431.vov2
Shared link: https://thanhnien.vn/liem-chinh-nghien-cuu-khoa-hoc-bat-dau-tu-hom-nay-de-cuu-nha-khoa-hoc-tre-185231222222111718.htm
Statistics:
Likes: 200, Shares: 15, Comments: 29
Like Reactions: 177, Haha Reactions: 4, Wow Reactions: 2, Love Reactions: 16, Sad Reactions: 0, Angry Reactions: 0